Tarımsal Girdi Maliyetleri Yüksek Seyrediyor: Gıda Enflasyonunda Makas Daralıyor

Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı Haziran ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’ni (Tarım-GFE) değerlendirdi. Tarım-GFE’nin Haziran ayında aylık yüzde 2,52 ilan edildiğini belirten Çandır, “Bu rakam, endeksin ölçülmeye başlandığı 2015 yılından itibaren Haziran ayları ortalamasının (1,90) oldukça üstünde olan bir artış olmuştur” dedi. Tarım-GFE’nin Haziran ayında yıllık yüzde 33,88 ilan edildiğini kaydeden Çandır, “Bu yıllık rakam, son 10 yılın Haziran ayları ortalamasına (33,31) yakın ilan edilmiştir. Ancak bir önceki ay rakamına göre (31,80) yükseliş, son 3 aydır devam etmektedir. Haziran ayında tarımsal girdi maliyetleri, 10 yıllık Haziran ayı ortalamalarına göre aylıkta ortalamanın ciddi üzerinde, yıllıkta ise ortalama civarında artış göstermiştir” dedi.

VETERİNER HİZMETLERİ YİNE YÜKSEK

TÜİK tarafından açıklanan Haziran ayı Tarım-GFE’nin alt kalemlerine bakıldığında, tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylıkta yüzde 2,79 ve yıllıkta ise yüzde 33,92 artış ilan edildiğini belirten Çandır, “2024 yılı Haziran ayına göre aylıkta oldukça yüksek, yıllıkta ise daha düşük veriler ilan edilmiştir” dedi. Tarım-GFE’nin tohumda aylık yüzde 2,42, enerjide yüzde 4,48, gübrede yüzde 6,05, ilaçta yüzde 1,33, veteriner hizmetlerinde yüzde 3,95, yemde yüzde 1,28 ve diğer kalemlerde ise yüzde 1,56 arttığını belirten Çandır, aynı kalemlerin yıllık değişimlerinin ise tohumda yüzde 35,49, enerjide yüzde 25,71, gübrede yüzde 40,98, ilaçta yüzde 17,91, veteriner hizmetlerinde yüzde 61,77, yemde yüzde 34,28 ve diğer kalemlerde ise yüzde 40,28 olduğunu kaydetti. Çandır, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylık yüzde 0,95, yıllık yüzde 33,61’lik artış olduğunu belirtti.

ÜRETİCİ LEHİNE DÖNDÜ

TÜİK’in hazırladığı Haziran ayı tarımsal üretici fiyat endeksi Tarım-ÜFE’nin aylık yüzde 18,82 artığını belirten Çandır, “Bu rakam 10 yıllık Haziran ortalamasının (0,38) çok üzerinde olmuştur. Tarım-ÜFE yıllıkta yüzde 50,31 ile 10 yıllık ortalamanın (25,54) üzerinde ilan edilmişti. Tarımsal faaliyetlerde bulunanlar açısından son bir yıllık eğilim, genel olarak üretici aleyhine seyretmiştir. Ancak Mayıs ve Haziran aylarında bu aleyhte eğilim, üretici lehine dönmüştür” değerlendirmesinde bulundu.

Yurtiçi ve yurtdışı üretici enflasyonlarının tarım sektörünü dolaylı olarak etkilediğini belirten Başkan Ali Çandır, yurtdışı üretici enflasyonu YD-ÜFE’nin Haziran’da aylık yüzde 3,42, yıllık yüzde 28,38 arttığını kaydetti. Yurtiçi üretici enflasyonu Yi-ÜFE’nin aylık yüzde 2,46, yıllık yüzde 24,45 ilan edildiğini kaydeden Çandır, “Üretici düzeyindeki gıda kalemi ise aylık yüzde 0,76 ve yıllık ise yüzde 25,01 artmıştı. Bu durum, Haziran ayında tarıma dayalı imalat sanayiindeki enflasyonun, tarımdan daha düşük seyrettiğini göstermektedir” dedi.

MANŞET ENFLASYON YÜKSEK

Haziran ayında üretici kesimdeki bu enflasyonlara karşılık tüketici enflasyonu TÜFE’de aylık yüzde 1,37, yıllık yüzde 35,05 artış olduğunu belirten Çandır, “Son 20 yıllık Haziran ayı ortalamalarının aylıkta yüzde 0,70 ve yıllıkta ise yüzde 18,02 olduğu hatırlanırsa manşet enflasyonun hala ne kadar yüksek seyrettiği daha iyi anlaşılır” dedi.

Başkan Çandır, tüketici taraftaki gıda enflasyonunun Haziran’da aylık yüzde -0,27 ve yıllık yüzde 30,20 ilan edildiğini kaydederken, işlenmemiş gıda enflasyonunun aynı dönemde aylık yüzde -1,68 ve yıllık yüzde 30,26 açıklandığını belirtti. Çandır, yaş meyve sebze enflasyonunun aylık yüzde -1,94 ve yıllık yüzde 44,72 ilan edildiğine dikkat çekti. Ali Çandır, “Tüketici taraftaki bu rakamlar, üreticilerin maruz kaldığı yıllık enflasyonun üzerinde bir tüketici enflasyonu olduğunu göstermeye devam etmektedir. Ancak belirtmek gerekir ki aradaki makas daralmaya başlamıştır. Yıllık olarak yüzde 33,88 düzeyindeki tarımsal girdi maliyet artışına karşılık yüzde 50,31’lik tarım üretici fiyat artışı ve yüzde 35,05’lik tüketici fiyat artışı söz konusu olmuştur. Haziran ayında tarımsal üreticiler, nispi olarak lehte bir durum ile karşılamışlardır” değerlendirmesinde bulundu.