Dünya mutfakları da zeytinyağı şoku yaşıyor!

İç piyasada zeytinyağı fiyatları, üretimin beklentinin altında kalması ve fiyatın daha da tırmanacağı beklentisiyle yağın depolarda saklanarak piyasaya girmemesi gibi nedenlerle cep yakarken, dünya mutfakları da bir zeytinyağı şokuyla karşı karşıya. Dünyanın en büyük üreticileri İtalya ile İspanya’da üretimin önemli oranda azalması, bir diğer büyük üretici Fransa’da 1956 yılından bu yana en kötü sezonun geçirilmesi ve Yunanistan’daki krizin sektöre olumsuz yansıması gibi nedenlerle bu yıl küresel üretimin yüzde 27 azalması azalması bekleniyor. Zeytin yağı, yılın ilk yarısında dünyada en iyi performans gösteren tarımsal emtia ürünleri arasında yer alırken, fiyat artışlarını süreceği tahmin ediliyor. 

İspanya'da 9 yılın zirvesinde 

Dünyanın en büyük üreticisi İspanya’nın üretimi, aşırı sıcaklar nedeniyle yarı yarıya azaldı. Olumsuz hava koşullarının İspanya’nın üretimi üzerinde baskısını sürdüreceği uyarısı yapılıyor. 2012'de 10 yılın en düşük seviyesine inen İspanya’nın gösterge zeytinyağı fiyatı, bu yıl 3.5 euro/kg ile 9 yılın en yüksek düzeyine çıktı. İtalya’nın üretimi ise aşırı yağışlar ve meyve sineklerinin istilası nedeniyle darbe aldı, ülkenin zeytinyağı ticareti açığı derinleşerek 2008’den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Dünyanın ikinci büyük zeytinyağı ihracatçısı ve en büyük tüketicisi olan İtalya, ihracatını desteklemek için diğer Akdeniz ülkelerinden ithalat yapıyor. İtalya’da paketlenen zeytin yağının en büyük müşterisi Kuzey Avrupa ve ABD. İtalya’da geçtiğimiz yıl ortaya çıkan bir bakterinin ülkenin güneyinde en az bir milyon ağacı hasta etmesinden sonra yüksek kaliteli zeytinyağının fiyatı yükselişe geçmişti. Krizin merkez üssü Bari. Burada güçlü tadı ile bilinen ve diğer tür zeytinyağlarına hoş bir koku vermesi için kullanılan bir tür zeytin yetiştiriliyor. 

Emtia veri şirketi Mintec’e göre İtalya’da üretilen sızma zeytinyağının fiyatı İspanya’nın sızma yağından yüzde 65 daha yüksek. Rabobank’ın analistlerine göre normalde Bari’de elde edilen sızma yağ, İspanya’nın en önemli yağ üretim merkezlerinden Jaen’deki yağına göre yüzde 25 primli satılıyor. 

Fransa’da zeytinyağ üreticilerini temsil eden Afidol da, bu yıl sadece 2 bin ton üretim yapıldığını ve 2014/15 döneminde üretimin sert bir şekilde gerileyeceğini bildirdi. Afidol, bu yıl üretimde yüzde 10-25 kayıp meydana geleceği tahmininde bulundu ve zeytin ağaçlarını donun vurduğu 1956 yılından bu yana en kötü yılı geçirecekleri uyarısı yaptı. Ülkenin en önemli üretim merkezlerinden Cote d’Azur’da 2014/15 sezonunda yüzde 69 gibi çok cuddu bir kayıp verildi ve önceki sezon 3. 346 ton olan üretim, 1.031 tona indi. Fransa Tarım Bakanlığı üreticilere destek olmak için harekete geçti. Ülkede birçok çiftçi fiyatlarını artırmaya başlarken, bazı üreticilerin stok oluşturmaya başladığı belirtiliyor. Üretim yüzde 27 düşecek Dünyada şu an bir arz şoku yaşanması fiyatlara yukarı doğru ciddi bir destek veriyor. Tahıl, soya fasulyesi gibi nebati yağların fiyatlarının son birkaç yıldaki artan üretim ve oluşan arz fazlası nedeniyle baskı altında kaldığı bir dönemde, zeytinyağı fiyatları dünyada yılın ilk yarısında en iyi performans gösteren tarımsal emtia ürünlerinden biri oldu. Uluslararası Zeytin Konseyi, 2014/2015 döneminde küresel üretimin önceki yıla oranla yüzde 27 azalarak 2.4 milyon tona inmesini beklerken, uzmanlar fiyatların yükselişini sürdüreceği görüşünde.
Artan fiyatlar tağşiş tehlikesini gündeme getirdi

Marmarabirlik Başkanı Hidamet Asa, tüketicilere tağşişli zeytinyağı riskine karşı uyarıda bulundu. Fiyatta yaşanan artışın geçen yıl ülke rekoltesinin düşük seviyelerde gerçekleşmesinden ve aracıların ürün stoklamasından kaynaklandığını ileri süren Asa, “Sezon başında Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi’nin rekolte tahmininin 190 bin tondu. Ancak üretim rakamları beklentinin oldukça altında kaldı. TSE sınıfl andırmasına göre zeytinyağı, içerdiği asit oranına göre sınıflara ayrılıyor. Rekoltenin tahminlerin altında kalması nedeniyle asit oranı 0.8’e kadar olan naturel sızma ve naturel birinci zeytinyağının üretimi az olmuş, az olan üretime talep fazla olmuş ve dolayısıyla fiyat artışı yaşanmıştır. Bu yıl normalin üzerinde seyreden zeytinyağı fiyatları, ekim-kasım aylarında başlayacak hasatla birlikte normal seviyeye gelecektir. Kaldı ki ülke genelinde 150 bin ton olan zeytinyağı tüketimi göz önünde bulundurulduğunda, şu anda yaşanan sıkıntı, zeytinyağı yokluğundan ziyade aracıların zeytinyağını stoklamalarından kaynaklanıyor” açıklamasını yaptı. Asa, yükselen fiyatlar nedeniyle sektörde tağşişli ürünlerin piyasaya sunulabileceğini de vurguladı.