Sarıbal: Çiftçiye Mazot Desteği Aldatmaca

Cumhuriyet Halk Partisi Parti Meclisi Üyesi ve Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal’ın TBMM’de gerçekleştirdiği “Çiftçiye Mazot Desteği Kandırmacası” başlıklı basın açıklaması şöyle:

Çiftçinin desteklenmesi tarımsal üretimin kendine has özellikleri ve üretim yapılan kırsal alanların sosyo-ekonomik yapısının getirdiği bir zorunluluktur. Çiftçilerin girdi satın alırken ve/veya ürünlerini satarken, piyasa koşullarından dolayı çift yönlü sömürüye açık olmaları, tarımda koruma ve müdahaleyi zorunlu kılmaktadır.

MALİYET İÇİNDE ÖNEMLİ PAY ALAN GİRDİLERDEN BİRİ DE MAZOT

Girdi destekleri tarımı destekleme araçlarından birisidir. Girdilere verilecek desteklerde amaç, maliyet yükünün azaltılarak çiftçinin kâr marjının artırılmasıdır. Tarımda kullanılan ve maliyet içinde önemli pay alan girdilerden biri de mazottur.

Türkiye tarımında teknolojinin hızla ilerlemesi ve makineleşmenin artmasıyla, toprak işleme, gübreleme, ilaçlama, hasat, pazara taşıma gibi üretim aşamalarında mazot kullanımı artmış, bu da mazot masrafının payını ve maliyeti arttıran bir etmen olarak ortaya çıkmıştır.

ÜRETİM MALİYETİ İÇİNDEKİ MAZOT PAYI YÜZDE 10-20 ARASINDA

Tarımda mazot kullanımı açısından önemli bir nokta da üretim maliyetleri içerisinde mazot giderinin payıdır. Mazotun maliyetler içerisindeki payı ürünler itibariyle farklılık göstermekle birlikte yüzde 10-20 arasında değişmektedir.

TÜRKİYE MAZOTA UYGULADIĞI ÖTV VE KDV İLE DÜNYADA ÖN PLANDA

Tarımda makine kullanımı arttıkça, mazot kullanımı da artmakta ve mazotun toplam üretim maliyeti içerisindeki payı da yükselmektedir. Uluslararası piyasalarda fiyatının aşırı yükselmesi mazotun maliyet içindeki payını daha da artırmakta, çiftçi gelirlerine olumsuz etki yapmaktadır. Türkiye özellikle akaryakıta uyguladığı ÖTV ve KDV oranları ile dünyada ön plana çıkan ülkelerden birisidir.

MAZOTUN SADECE YÜZDE 37’Sİ ÜRÜN MALİYETİ

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na (EPDK) göre, 2017 yılı Kasım ayı itibariyle 5,00 TL/litre düzeyindeki mazot nihai litre fiyatının sadece yüzde 37,2’lik kısmı ürün maliyeti, yüzde 51,2’lik kısmı vergi, yüzde 11,7’lik kısmı ise piyasada faaliyet gösteren şirketlerin brüt kâr marjı ile gelir payından oluşmaktadır. Türkiye’nin ÖTV ve KDV gelirlerinin 4’te 1’i akaryakıt satışından gelmektedir.

MAZOT FİYATI DÜNYA ORTALAMASINDAN YÜZDE 35 DAHA FAZLA

Halen mazotta dünya ortalama fiyatı litre başına 1,02 dolar iken Türkiye’de 1,37 dolardır. Türkiye’de mazotun litre fiyatı dünya ortalamasından yüzde 35 daha yüksektir.

MAZOTUN ÜRETİM MALİYETİ İÇİNDEKİ ORANI 4-5 KAT DAHA FAZLA

Türkiye’de ve ABD’de çeşitli ürünler itibariyle toplam üretim masrafları içinde mazot maliyetlerinin oranları karşılaştırıldığında; Türkiye’deki tarımsal üretim maliyeti içinde, mazotun oranı ABD’ye göre 4-5 kat daha fazladır.

HÜKÜMET ÇİFTÇİNİN KULLANDIĞI MAZOTUN YARISI DEVLETTEN DEMİŞTİ

Başbakan Binali Yıldırım, İzmir Ödemiş’te 14 Ekim 2016 tarihinde Milli Tarım Projesi’ni açıklarken "Çiftçinin kullandığı mazotun yarısı devletten" demişti. Bu söz daha sonra Başbakan ve Tarım Bakanı tarafından defalarca dile getirilmiş; seçim ve referandum malzemesi olmuştur.

MAZOT DESTEĞİ ÖDEMESİ DEKARA 5,19 TL (NADAS) İLA 37,36 TL (ÇELTİK, PAMUK) ARASINDA

Ürünler bazında Mazot Destekleme Ödemesine ilişkin kararname 18 Ağustos 2017 tarihli Resmî Gazete’de yayımlandı. Daha sonra 30 Aralık 2017 ve 30 Ocak 2018 tarihlerinde yayımlanan kararnamelerle iki defa cüzi miktarlarda artış yapıldı. Dekara mazot desteği ödemesi 5,19 TL (nadas) ila 41,36 TL (çeltik, pamuk) arasında değişiyor. Ancak bu rakamların hangi kriterlere göre tespit edildiğine ilişkin herhangi bir açıklama yok.

Bu konuda elimizdeki tek kaynak mülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün 2005 yılında yayımladığı Türkiye’de Üretilen Tarım Ürünlerinin Üretim Girdileri Rehberi adlı yayın. Bu yayında 1 dekar buğday üretimi için 6,5 litre mazot kullanıldığı, bu miktarın çeltikte 20,4 litre, pamukta 20,8 litre, ayçiçeğinde 7,5 litre, mısırda 11,9 litre, patateste 23,3 litre, mercimekte 6,1 litre, fındıkta 5,4 litre olduğu belirtiliyor.

VERİLEN DESTEĞİN HARCANAN MAZOTA ORANI YÜZDE 50’NİN ALTINDA

Bu yayındaki veriler 20 yıl öncesine dayanmaktadır. Traktörler daha güçlü hale getirilmiş, yakıt tüketimleri de artmıştır. Yukarıdaki verilerden hareket edilse bile verilen desteğin gerçekte harcanan mazota oranı birçok üründe yüzde 50’nin altında kalaktadır. Kaldı ki hükümet mazota verdiği desteği yüzde 51,2’lik vergi ile geri almaktadır.

DESTEĞİN TOPLAM MAZOT TÜKETİMİNE ORANI YÜZDE 12

2018 yılı merkezi yönetim bütçesinde tarımsal destekleme ödemeleri için 14 milyar 514 milyon lira ayrılmış olup, bunun 1,9 milyar lirası mazot desteğidir. Tarımda 3 milyar litre mazot kullanılmakta olup değeri 15,6 milyar liradır. Buna göre hükümetin vereceği mazot desteğinin çiftçinin kullandığı mazot bedeline oranı yalnızca yüzde 12 seviyesinde kalmaktadır.

ÇİFTÇİ ÜRETİMİ BIRAKIYOR, ÜLKE AÇIK PAZAR HALİNE GELİYOR

Dışa bağımlılık nedeniyle mazot fiyatlarını kontrol etme şansı bulunmamaktadır. Dışa bağımlılığın yanı sıra özellikle çok yüksek vergi yükü nedeniyle çiftçimiz dünyanın en pahalı mazotu ile üretim yapmaktadır.

Çiftçinin pahalı mazotla ucuz ürün üretmesi ve devlet destekli gümrüksüz ithal ürünlerle rekabet etmesi mümkün değildir. Bu süreçte çiftçiye üretimden vaz geçmek, ülkemize ise açık pazar haline gelmek düşmektedir.

Tarım sektörünün sürdürülebilirliğini sağlamak, rekabet gücünü yükseltmek ve çiftçi gelirlerini artırmak için tarımda kullanılan mazota verilen destek; yeterli düzeyde ve uygun zamanda ödemelerle devam ettirilmelidir.

Mazot Destekleme Ödemesi (TL/dekar)

Çiftçiye Verilen Mazot Desteğinin Maliyete Oranı