Kooperatifçilikte Türkiye, Avrupa Ülkelerinin Oldukça Gerisinde

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Türkiye’de çok sayıda kooperatif olmasına rağmen, etkinliklerinin sınırlı olduğunu bildirerek, “Kooperatif pazar payı yalnızca yüzde 2 olan Türkiye, Avrupa ülkelerinin oldukça gerisinde kalmıştır. Bu oran Hollanda’da yüzde 83, Finlandiya’da yüzde 79, İtalya’da yüzde 55, Fransa’da ise yüzde 50’dir” dedi.

Bayraktar, 21 Aralık Dünya Kooperatifçilik Günü dolayısıyla yaptığı açıklamada, Birleşmiş Milletlerce 2018 yılı Kooperatifçilik Günü’nün temasının “sürdürülebilir tüketim ve mal ve hizmet üretimi” olarak belirlendiğini belirtti.

Birleşmiş Milletler’in sürdürülebilir kalkınma hedeflerinden 12’ncisinin “sorumlu tüketim ve üretim hedefi” olduğunu hatırlatan Bayraktar, “Kooperatifçilik Günü için belirlenen temanın bu hedefe ulaşılmasına katkı sağlayacağına inanıyoruz” dedi.

Kooperatiflerin halk odaklı, herkese açık ve gönüllü ortakların demokratik kontrolüyle yürütüldüğünü ifade eden Bayraktar, “Kooperatifler, sürdürülebilir ve esnek toplumlar oluşturulması konusunda deneyime sahiplerdir. Tarımsal kooperatiflerin sürdürülebilir uygulamalarla ürün yetiştirmekte ve toprağın uzun ömürlü olmasını sağlamak için çalışmaktadırlar” diye konuştu.

-“Ülkemizde kooperatiflerin etkinlikleri sınırlıdır”-

 Üretici birlikleri ve kooperatiflerin ülkemizde yeterince fonksiyonel olmadığını söyleyen Bayraktar, “kooperatifleri ve üretici birliklerini güçlendiremezsek, üretici ile tüketici arasında 5 kata varan fiyat farkını düşüremez, arz-talep dengesini koruyamayız. Tarımda örgütlenmeyi sağlarsak üretici de tüketici de kazanır” diye konuştu.

Bayraktar, kooperatiflerin, tarım sektöründe ekonomik ve sosyal açıdan en önemli örgütlenme biçimlerinden biri olduğunu belirtti. Dünyada 145 ülkede 1 milyarın üzerinde ortak ve müşteriye sahip 2,6 milyon kooperatif bulunduğunu belirten Bayraktar, şöyle devam etti:

“Dünya nüfusunun yedide biri kooperatif üyesidir. Dünyada çalışan nüfusun yüzde 9,46’sı kooperatifler ve kooperatiflerin faaliyet alanlarında istihdam edilmektedir. AB ülkelerinde 250 bin kooperatif bulunmaktadır. AB nüfusunun üçte biri, 163 milyon kişi bu kooperatiflere üyedir. Yine bu kooperatifler 5,4 milyon kişiye istihdam sağlamaktadır.

Ülkemizde yaklaşık 7,5 milyon kooperatif ortağı varken bu rakam Fransa’da 26,1 milyon, Almanya’da 22,2 milyon Hollanda’da 16,9 milyon, İngiltere’de 14,9 milyon ve İtalya’da 12,6 milyona ulaşmaktadır. Dünyada en yaygın kooperatif türü ise tarım kooperatifleridir. Ülkemizde tarımsal faaliyet gösteren kooperatif sayısı 13 bin dolaylarında iken, ortak sayısı ise yaklaşık 4 milyondur.

30 bin kooperatifin üye olduğu Avrupa Birliği Tarım Kooperatifleri Birliği’nin (COGECA) yaklaşık 9 milyon çiftçi ortağı, 600 binden fazla çalışanı bulunmaktadır. 210 milyar Euro ciro yapan COGECA’ya bağlı kooperatifler genel olarak tarımsal girdilerin temininde yüzde 50’den fazla, tarımsal ürünlerin işlenmesi ve pazarlanmasında ise yüzde 60’dan fazla pazar payına sahiptir.”

-“Kooperatiflerin mali yönden güçlendirilmesi ve desteklenmesi”-

Kooperatiflerin ülkemizde istenilen seviyeye gelebilmesi için kooperatifleşmenin teşvik edilmesi, kooperatiflerin mali yönden güçlendirilmesi ve desteklenmesi gerektiğini bildiren Bayraktar, şöyle devam etti:

“Kooperatifçilik, ortak çalışma ve yardımlaşma anlamına gelen ‘imece’ usulü çalışma şekliyle kültürümüzün bir parçasıdır. Kooperatiflerin ülkemizde istenilen seviyeye gelebilmesi için kooperatifleşme teşvik edilmeli, kooperatifler mali yönden güçlendirilmeli ve desteklenmelidir.

Küçük işletmelerin çok yoğun olduğu tarımsal yapımızda ekonomik örgütlenme yetersiz kalmış, başta kooperatifler olmak üzere tarımsal örgütler arasında yeterli koordinasyon sağlanamamıştır.

Kooperatiflerde iç denetlemenin daha işlevsel bir yapıya kavuşturulması, dış denetlemenin ise bağımsız, yetkili özel şirketler tarafından yapılması önem taşımaktadır.

Kooperatifçilikte temel sorunlardan birini oluşturan eğitim eksikliğinin giderilmesi için eğitim ve Ar-Ge faaliyetlerini yürütecek bir kurumsal yapının oluşturulması gerekmektedir.

Kooperatiflerin etkin bir çalışma düzenine sahip olmayışları Türk tarımının pazarlama sorunlarının başında gelmektedir. Kooperatiflerin ekonomik örgütlenmeler olarak ürün pazarlanmasına odaklanmaları gerekmektedir.”