Yerli Yerinde Mavi Kantaron

ABC Deterjan kadın çiftçilerle birlikte yerli değerleri koruma stratejisine dayalı kurumsal sosyal sorumluluk projesi ile her yıl farklı bir bölgede farklı bir tıbbi ve aromatik bitki yetiştirmeye destek veriyor. Türkiye’nin 37 yıllık markası ABC’nin her yıl farklı bir bölgede kadın çiftçiler ile farklı bir tıbbi ve aromatik bitkiye destek verme amaçlı kurumsal sosyal sorumluluk projesi bu yıl beş yaşında… 2022 yılında destek amaçlı seçilen bölge Kars’ın merkez Oğuzlu köyü, destek verilecek tıbbi ve aromatik bitki ise mavi kantaron…

OSMANİYE, ORDU, BURSA, İZMİR… VE SIRA KARS’TA…

Proje kapsamında ilk olarak Osmaniye ilinin Bahçe ilçesinde kadın çiftçilerle safran üretimi yapıldı. Pilot proje olarak yapılan ilk yıl 600 gram safran üretilmesi sağlandı, 20 kadın proje sayesinde gelir elde etti. Bu safranların tümünden elde edilen hasılat kadınlara gelir olarak dağıtıldı.

İkinci yıl Yerli Yerinde projesinin sürdürülebilir ve kurumsal olması hedefiyle Tarım ve Orman Bakanlığı ile stratejik ortaklık gerçekleştirildi. Ordu’nun Perşembe ilçesinde taflan bitkisine destek verilerek çürüyen taflan meyvelerinin ekonomiye katkı sağlaması gerçekleştirildi. Ordu Perşembe’de kurulan meyve kurutma ünitesi sayesinde yılda ortalama 1000 ton meyve değerlendiriliyor. Özellikle bölgenin gözde meyvesi olan kivi değerlendiriliyor. Aynı zamanda kivi kabukları bölgede gübre olarak kullanılıyor.

Üçüncü yıl destek verilen Bursa Karacabey Dağkadı’da oluşturulan 5 dönümlük ekinezya bahçesinden elde edilen ürünler düzenli olarak satılıyor. Proje kapsamında çalışan Dağkadı Üreten Kadınlar Kooperatifi üyesi 40 kadının ürettiği erişte, reçel, turşu, kozalak şurubu, tarhana gibi ürünlerin üretimi için kurutma makinesi, salça makinesi alımı yapıldı. Proje sayesinde eskiden köy meydanından geçmeye çekinen kadınlar gelir elde eder hale geldi. Trendyol’da kendilerine ait mağazası olan kooperatif, fuarlarda ve toplantılarda kooperatifi temsil ediyorlar, etkinliklere konuşmacı olarak davet ediliyorlar.

Dördüncü yılda İzmir’in Menemen ilçesinde 4 dönümlük alanda aynısefa yetiştirilmeye başlandı. Nisan 2021’de alınan 20 bin adet aynısefa fidesi dikildi ve aynısefa bitkisinin bölgede gayet verimli olarak yetişmeye başladığı görüldü. 1 dönümlük alandan 150 kg. aynısefa elde edildi, bu rakam ortalama rekolte düzeyinde. Yetişen aynısefa çiçeklerinin kurutularak ekonomik değer sağlaması amacıyla Menemen Tarımsal Kalkınma Kooperatifinin üretim binasının oluşturulması, kurutma makinesi, kıyma makinesi, salça makinesi ve pek çok alet - edevat başta olmak üzere tüm teknik ekipmanının satın alınması sağlandı. Proje kapsamında ekimi yapılan Aynısefa mahsüllerini ihraç ediyorlar. Menemen Kalkınma Kooperatifi’nin kadınları sürekli üretim yapıyorlar. 20 kadın kooperatif adına etkinliklere katılıyor.

SAFRAN, TAFLAN, EKİNEZYA SONRA AYNISEFA VE ŞİMDİ MAVİ KANTARON …

2022 yılının projesi olarak seçilen, Türkiye’de bazı bölgelerde yetiştirilen mavi kantaron bitkisi şu ana kadar ekonomik anlamda değeri olan bir bitki değil. Mavi kantaron özü ve yağı özellikle kozmetik/kişisel bakım sektöründe yaygın olarak kullanılıyor.

Hasat sonunda 5 dekar alandan yaklaşık 4.000 kg taze bitki edileceği böylelikle 500 kg üst drog herba verimi bekleniyor. Mavi kantaronun satışı için aktar toptancıları ve e-ticaret için altyapı çalışmaları sürüyor. Mavi kantaronun 100 gramının piyasadaki satış değeri yaklaşık 45 TL. Hasat sonunda ilk yıl için elde edilmesi planlanan 250 kg mavi kantaronun ekonomik değeri yaklaşık 125 bin TL.ile 200 bin TL. arasında değişiyor.

Bu projede dikkat edilmesi gereken önemli bir husus ise dünyanın en önemli flora kuşaklarından biri olan İran-Turan Flora Kuşağında bulunan Kars ilinin çok geniş bir alana yayılan çayır ve meralarında bulunan tıbbi ve aromatik bitki varlığı. Mavi Kantaron dışında tıbbi papatya, tıbbi nane, kekik, altın otu, civan perçemi, sarı kantaron, adaçayı, andız otu, karakafes, acı pelin vb olmak üzere yöreye has 54 tıbbi ve aromatik bitki bulunuyor.  Bu bitkilerin toplam potansiyelinin yıllık 300 bin ton ile 600 bin ton arasında olduğu tahmin ediliyor.

Yerli Yerinde Mavi Kantaron projesi sayesinde Kars Oğuzlu köyünde 20 kadın kendilerini geçindirecek geliri elde edebilecek. Kadın kooperatifinin tesisinde oluşturulan yağ yapımı için kullanılacak distilasyon ve soğuk sıkım makineleri sayesinde ziyan olan pek çok tıbbi ve aromatik bitki yağ haline getirilerek değerlendirilecek. Bu sayede yıllık yaklaşık 7.250.000 TL.lik gelir elde edilebilecek. Projenin nadide çiçeği mavi kantaron ise anti-inflamatuar özelliği flavonoid, tanen gibi sekonder metabolitler içeriği ile tıbbi özelliği dışında son yıllarda kozmetik sanayinde yardımcı olması sebebiyle çok aranan bir çiçek durumunda.  Kooperatif kadınlarının ürettiği ürünlerin satışı için ulusal ve uluslararası yağ hammadde kullanan markalar, kozmetik firmaları ve koku üreticileri ile görüşmeler yürütülüyor.

KARS TARIM VE ORMAN İL MÜDÜRLÜĞÜ: ÖZEL SEKTÖR İŞ BİRLİĞİ FIRSATI AYAĞIMIZA GELDİ…

ABC Deterjan’ın Tarım ve Orman Bakanlığı sayesinde bir araya geldiği Kars, tarım ve hayvancılık konusunda ülkemizin önde gelen illerinden birisi. Kars merkeze bağlı Oğuzlu köyü ise sınırsız yemyeşil doğasıyla eşsiz bir köy. Oğuzlu köyündeki sınırsız yeşil alanda bol miktarda tıbbi ve aromatik bitki yetişiyor. Bu bitkilerin değerlendirilmesi amaçlı bir tesis ise bulunmuyordu.  Kapsamlı bir tıbbi ve aromatik bitki işleme tesisi olmaması sebebiyle hazine değerindeki pek çok bitki yeşil alanlarda kuruyup ziyan oluyordu.  

Kars Tarım ve Orman İl Müdürü İbrahim Altıntaş “Tarım ve hayvancılık açısından ülkemizin en önemli illerinden birisi olan Kars’ta bunların yanı sıra tıbbi ve aromatik bitkiler açısından dev bir hazine daha mevcut. Kars’ın sınırsız yeşil alanlarında esansiyel yağ çıkarılabilecek tonlarca tıbbi ve aromatik bitki yetişiyor. Tarım ve Orman İl Müdürlüğü olarak elimizde kadın projeleri mevcut. ABC Deterjan’ın geçtiğimiz Aralık ayında bize gelmesi ile birlikte önce çok sevindik, bakanlığımızın da yönlendirmesi ile birlikte mavi kantaron yetiştirmek üzere çalışmalara başladık. Oğuzlu Tarımsal Kalkınma Kooperatifi’nin kurulması çalışmalarına destek verdik ve süreci hızlandırdık. Kooperatif için köyde gerekli olan 10 dönümlük ekim alanı kooperatif başkanımız tarafından sağlandı.  ABC Deterjan kooperatif üretim binası ve üretim ekipmanları bütçesine destek sağladı. Hepimizin bildiği gibi tarım ülkemizin en önemli değerlerinden birisi. Geleneksel tarım ürünlerinin yanı sıra ülkemizde bu anlamda dev bir hazine daha var: Tıbbi ve Aromatik bitkiler. Sadece Oğuzlu’da değil tüm Kars ili sınırlarında bu bitkilere büyük oranda değer katma çabalarımız sürüyor. Tarımda çok önemli bir değerimiz daha var: Kadınlar ve çiftçilik yapan kadınlarımız. Açıkçası tarım alanında kadınlarımızın erkeklerden daha fazla değer yarattıklarını söyleyebilirim. ABC’nin bize başvurusu ile birlikte hem mavi kantaron bitkisi ekonomiye katkı sağlar hale gelmiş oldu hem de kooperatifimiz bir üretim merkezine sahip hale gelmiş oldu.” dedi.

Yerli Yerinde Mavi Kantaron projesinin STK ortağı Oğuzlu Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Başkanı Sondem Yıldırım ise “Mavi kantaron bu bölgenin yıldızı olan çok özel bir bitki. Bu bitkinin bu zamana kadar değerlendirilmemiş olması bizim için üzücüydü. ABC Deterjan yetkilileri ile görüştükten sonra 20 kadın çiftçi sevinçten havalara uçtuk. Kişisel olarak aromatik yağ yapımı çabalarım uzun zamandır sürüyor. Takdir edersiniz ki üretim ekipmanı olmadan üretebileceğimiz yağ hacmi çok sınırlı, yaptıklarımızla büyümemiz çok zordu. Artık hem tesisimiz var hem de bol miktarda yağ üretebilecek makinelerimiz var. Şimdilik 5 dönümlük alanda ekim yaptık, bu daha sonra 10 dönüm hatta neden 100 dönüm olmasın diye düşünüyoruz. Büyük hayallerimiz var. Bu aromatik yağ yapımı çalışmalarımızı bütün çevre köylere yaymayı hayal ediyoruz.” diyerek duygularını ifade etti. Sondem Yıldırım sözlerine “Ürettiğimiz yağları dünya pazarında da pazarlamayı planlıyoruz. Ayrıca ABC Deterjan’ın finanse ederek satın aldığı teknik ekipman sayesinde sadece mavi kantaron değil pek çok bitkinin yağını ve özünü üretebilir hale gelmiş olduk. Bizden mutlusu yok.” diyerek devam etti.

ABC DETERJAN: HEDEFİMİZ 2025 SONUNA KADAR 500 KADIN ÇİFTÇİ

ABC Deterjan Pazarlama Direktörü Deniz Özyer “2017 yılında Osmaniye Bahçe’deki safran çalışmamızı 2018’de Ordu Perşembe’de taflan ile, 2020’de ise Bursa Karacabey Dağkadı’da ekinezya, 2021’de  İzmir Menemen’de aynısefa bitkisi ile devam ettirdik. Bu yıl da sürdürebilirliği ve kurumsallığı sağlamak amacıyla başvurduğumuz Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yönlendirmesiyle Kars Tarım ve Orman İl Müdürlüğü’nün kapısını çaldık. Bu yıl Yerli Yerinde projemizi özellikle bir doğu ilimizde yürütmek konusunda ABC Deterjan olarak çok kararlıydık. Mavi kantaron projesi, Türkiye için bir örnek sağlayacak olması açısından da ilgimizi çekti. Buradan 20 kadının ekmek yiyecek olması bizim için büyük bir gurur kaynağı. Osmaniye Bahçe, Ordu Perşembe, Bursa Dağkadı, İzmir Menemen ve son olarak Kars Oğuzlu ile birlikte yaklaşık 350 kadın bu proje sayesinde gelir elde edebiliyor. 2025 yılına kadar ABC ile Yerli Yerinde projesi sayesinde 500 kadının gelir elde etmesi için çalışacağız.” dedi.

Özyer sözlerine şöyle devam etti: “İçinde bulunduğumuz 2022 yılı ABC ile Yerli Yerinde projesinin beşinci yılı olması sebebiyle Tarım ve Orman Bakanlığı ile birlikte daha geniş açılımlı bir proje üzerinde çalışıyoruz. Ekim ayında tüm kooperatiflerimizi bir araya getirerek kaynaşmalarını ve sinerjilerini artırmalarını sağlayacağız. Projemizin daha da yaygın hale gelmesi için çalışmalarımız sürüyor”

Önümüzdeki yıllarda yeni bölge ve yeni bitkilerle gündeme geleceklerini belirten Özyer “Projemizin geleneği olarak kullandığımız tıbbi ve aromatik bitki ile bağlantılı bir ürün versiyonunu satışa sunuyoruz. Bu yıl da mavi kantarondan ilham alan ABC Bulaşık Deterjanı üreteceğiz. Bu üründen gelen tüm karı da projeye bağışlayacağız.” diyerek sözlerini tamamladı.