Şap hastalığı insanlara bulaşır mı ?

Şap Hastalığı Nedir ?

Şap hastalığı, çift tırnaklı hayvanların akut seyirli, çok bulaşıcı ve zoonotik karaktere sahip viral bir enfeksiyonudur. Hastalığın bulaşma oranı yüksek olup, hassas hayvan topluluklarında (popülasyonlarında) yüzde 100'e kadar ulaşabilmektedir. Bu nedenle hastalık ekonomik, siyasi ve ticari yönlerden büyük önem taşımaktadır.

Hastalığın etkeni Picornaviridae familyasının Aphtovirus alt grubunda yer alan şap virusudur. Virusun O , A, C , SAT-1, SAT-2, SAT-3 ve ASİA 1 olmak üzere antijenik olarak farklı yedi ayrı serotipi bulunmaktadır. (O) serotipinin II, A serotipinin 32, C serotipinin 5, SAT I serotipinin I, SAT 2 serotipinin 3, SAT 3 serotipinin 4 , ASIA I serotipinin ise I alt tipi vardır. Serotipler arasında çapraz bağışıklık görülmemesi hastalıkla mücadeleyi güçleştirmektedir.

Virus fiziksel etkenlere karşı değişik duyarlılık göstermektedir. Isıya dayanıksız olup 37oC'de 12 saatte, 60-65oC de 1/2 saatte, 85oC de ise birkaç dakika da yıkımlanarak etkisiz hale gelmektedir. Ancak düşük ısı derecelerine ve ani donma ve çözülmelere karşı oldukça dayanıklıdır.

Şap Hastalığının Belirtileri Nelerdir ?

Hayvanlarda görülen semptomlar genellikle şap hastalığının erken belirtileri olarak kabul edilmektedir. Fakat enfeksiyon ilerledikçe semptomlar daha da kötüye gidebilmektedir. Şap hastalığının belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz:

Yüksek ateş

Ağız ve burun bölgesinde yaralar

Dil, dudaklar ve ağızda şişme

Ayaklarda yaralar ve topallama

Süt verimi azalması

İştah kaybı

Depresyon

Solunum sıkıntısı

Kusma veya ishal

Titreme ya da kasılma

Şap hastalığı, belirtilerinin hızlı bir şekilde ortaya çıkması ve hayvanların çok hızlı bir şekilde enfekte olması nedeniyle ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. Bu nedenle, şüpheli bir durumda, vakit kaybedilmeden veteriner hekime danışmak ve gerekli önlemleri almak oldukça önemlidir.

Şap Hastalığı Hangi Hayvanlarda Görülür ?

Şap hastalığı özellikle sığırlarda yaygın olarak görülmektedir. Ancak, domuz, koyun ve keçi gibi çift tırnaklı hayvanlarda da görülmektedir. 

Şap Hastalığı Nasıl Yayılır ?

Şap hastalığı, genellikle enfekte hayvanların solunum yolu salgıları, tükürük ve dışkısı yoluyla yayılmaktadır. Ayrıca, enfekte hayvanların ağız, burun ve ayaklarda görülen lezyonlar da enfeksiyonun yayılmasına sebep olabilmektedir.

Hastalığın yayılması, özellikle sığırlarda, bir hayvandan diğerine temas yoluyla da gerçekleşmektedir. Bu temas, hayvanların aynı çiftlikte ya da nakil yoluyla birbirleriyle temas etmesiyle olabilir. Ayrıca, enfekte hayvanların eşyaları, yemleri ve sulama suyu gibi dolaylı yollarla da hastalığın yayılması mümkündür.

Şap Virüsü Nasıl Ve Kaç Günde Bulaşır ?

Şap virüsü uzun süre aktif halde kalabilir! Enfekte karkaslarda +4oC de 24-48 saatte laktik asit oluşumuna bağlı olarak hızla inaktive(etkisiz) olurken, kan, kemik iliği, lenf bezleri ve iç organlarda uzun süre dayanabilir ve ani dondurmalarda iskelet kaslarında da uzun süre aktif halde kalabilir.

Virus çevre şartlarına da oldukça dayanıklı olup;

Yapağıda 24 gün

Sığır derisinde 4 hafta

Samanda 15 hafta

Kepekte 20 hafta

Toprakta 4 hafta

Kuru ot ve danede 5 ay süreyle enfeksiyözitesini (bulaşma yeteneğini) koruyabilmektedir.

Şap Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir ?

Şap hastalığının kontrolü için uygulanan 3 ana strateji vardır. Bunlar:

- Kesim

- Karantina

- Aşılama

KESİM

Şap hastalığına yakalanmış hayvanların ve bunlar ile temas etmiş hayvanların kesime tabi tutulmasıdır. Amaç esas virus kaynağının tüketilmesi (eliminasyonu) ve virusun hayat seyrinin (siklusunun) kırılmasıdır. Bu yöntemin dezavantajı , büyük ölçüde hayvan kaybına neden olmasıdır.

Şap hastalığının sporadik olarak seyrettiği aşılama programını bırakmış ülkelerde bu yöntem uygulanmaktadır. Ancak hastalığın yayılmasının (insidensinin) düşük olduğu ülkelerde ekonomik olan bu yöntem, hastalığın yaygın olduğu ülkelerde hem ekonomik değildir, hem de toplumsal kabulü oldukça güçtür.

Şap virusunun epidemiyolojik durumu ve edinilen deneyimler gözönünde bulundurulduğunda, sadece bu yöntem ile sonuç alınamayacağı açıktır. Ancak diğer yöntemler ile birlikte uygulandığında anlam taşımaktadır

AŞILAMA                                                                                                                                                                                                                                                                              

Amaç hastalığın yaygın olduğu ülkelerdeki hayvan topluluğunda (popülasyonunda) yüksek antikor düzeyinin sağlanmasıdır. Bu amaçla düzenli ve yoğun aşılama programları ile popülasyonda virüse karşı direnç sağlanması hedeflenmektedir. Ancak başarı sağlanabilmesi için karantina ve önleyici (profilaktik) önlemlere gereksinim vardır. Aşılama stratejisinin belirlenmesinde hastalığın epidemiyolojisi, çevresel faktörler, çiftçilerin kültür seviyesi gibi faktörler de önem taşımaktadır.

Şap Hastalığı İnsanlara Bulaşır mı ?

Şap hastalığı nadirde olsa insanlara bulaşabilmektedir. Ancak, insandan insana bulaşma görülmemektedir. Enfekte hayvanlarla temas yoluyla hastalığı bulaşabilmektedir.

Şap Hastalığından Korunma Yolları Nelerdir ?

Şap hastalığına karşı koruyucu önlemler alarak, enfekte hayvanlarla temas eden kişilerin enfeksiyondan korunması mümkündür. Bu önlemler arasında, enfekte hayvanlarla temas sırasında koruyucu ekipman kullanımı, hijyenik önlemler, enfekte hayvanların izolasyonu ve şap hastalığına karşı aşılanma yer almaktadır.