Güneydoğu Anadolu yeni GAP Eylem Planını umutla bekliyor

Başbakan Davutoğlu'nun, ülkemizin en önemli projelerinden biri olan ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinin kalkınmasında kilit bir role sahip bulunan GAP için yeni bir eylem planı açıklaması bu projenin geleceği açısından memnuniyet verici bir gelişmedir.

2008-2012 GAP EYLEM PLANI İLE ÖNEMLİ GELİŞMELER SAĞLANDI

2008 yılında yürürlüğe konulan GAP Eylem Planı ile Projenin 2012 yılına kadar tamamlanması öngörülmüştü.

Plan uyarınca (2008 fiyatlarıyla) Projeye 26.7 milyar TL kaynak aktarılacaktı. Ne var ki, eylem planı döneminde (2012 fiyatlarıyla) yapılan toplam harcama 14.7 milyar lirada kaldı ve plan hedeflerine ulaşılamadı.

Bununla birlikte, önceki dönemlere göre özellikle Suruç Sulama şebekesinin tamamlanarak hizmete girmesi ve tuzlanmaya karşı yürütülen mücadele gibi konularda önemli gelişmeler sağlandı.

Yine bu dönemde yapılan yatırımlarla şu olumlu gelişmeler yaşandı:

- Bölge genelinde 2007 yılında yüzde 16,9 olan işsizlik oranı, 2012 yılında %12,4’e geriledi.

- 2007-2013 dönemi itibarıyla, Bölgenin toplam ülke ihracatı içindeki payı yüzde 3’ten yüzde 5,3’e yükseldi.

- Bölge’den yapılan ihracat 2007 yılında 3,3 milyar dolar iken, 2013 yılı sonunda 8,9 milyar dolara ulaştı. Ülke ihracatındaki artış yüzde 41,5 olurken Bölge’den yapılan ihracat yüzde 169,9 oranında arttı.

- Eğitimde, sağlıkta, şehirleşmede, ulaştırmada, tarımda, toplu konutta, kanalizasyon ve içme suyu altyapısında ve sosyal destek projelerinde de gelişmeler sağlandı.

- Bölgeye yapılan kamu yatırımlarının toplam kamu yatırımları içindeki payı arttı. Bu pay 1990-2007 döneminde ortalama yüzde 7 iken,  2008-2014 döneminde yüzde 12,5'a çıktı.

Ancak, 2012 yılından bu yana gerek yatırımların hız kesmesi, gerekse Suriye ve Irak'ta yaşanan çatışmaların Bölgeyi olumsuz etkilemesi nedeniyle ekonomik ve sosyal göstergeler giderek bozuldu.

GAP Bölgesi yatırımlarına ayrılan kaynak 2013 yılında 5,2 milyar lira iken, 2014'te 4,8 milyar liraya düştü.

Bu açıdan yeni bir Eylem Planı hazırlanması bir zorunluluk haline geldi.

GAP VE DİĞER BÖLGESEL KALKINMA PROJELERİ İÇİN GEREKLİ KAYNAK AYRILMALIDIR

2014-2016 dönemini kapsayan Orta Vadeli Programda, "GAP, DAP, KOP ve DOKAP bölgelerinde eylem planları kapsamında özel sektör yatırımlarını destekleyecek ekonomik ve sosyal altyapı ile beşeri kaynakların geliştirilmesine yönelik projelerin gerçekleştirilmesine devam edilecektir" denilmektedir.  

GAP açısından bu yaklaşımın yetersizliği açıktır. Bölgenin mevcut durumu ve Projenin taşıdığı önem göz önüne alındığında, ekonominin durgunluğa sürüklendiği koşullarda yalnızca özel sektör yatırımlarının desteklenmesiyle yetinmek gerçekçi ve yeterli bir politika değildir. Bu açıdan, açıklanacak olan GAP Eylem Planı, özellikle kamu yatırımlarının artırılması açısından büyük bir önem taşımaktadır.

GAP Bölgesinde özellikle sulama yatırımları programın gerisinde kalmıştır. Projenin gerçekleşme oranlarına sektörler bazında bakıldığında, enerji projelerinin  yüzde 83 oranında gerçekleştiği, buna karşılık tarım projelerinin gerçekleşme oranının yüzde 24.5 düzeyinde kaldığı görülmektedir. Oysa bu yatırımlar tamamlansaydı, Türkiye toplam su rezervinin yüzde 28,5’i kontrol altına alınmış olacak ve Çukurova’nın 4,5 katı olan 1,7 milyon hektarlık bir alanda sulu tarım yapılacaktı. Ayrıca 22 baraj ve 19 hidroelektrik santralı sayesinde yılda 27 milyar kilovat saatlik elektrik enerjisi üretilecekti.

GAP'ın sulama projelerinin tamamlanmasıyla 1,8 milyon hektar alanın sulamaya açılması hedeflenmektedir. 2011 yılı itibariyle DSİ tarafından sulamaya açılan alan 370 418 hektar olmuştur. Fiziki açıdan sulama projelerinin gerçekleşme oranı % 20.3'tür.

Bu koşullarda açıklanacak olan yeni Eylem Planı'nın GAP'ta yeni bir canlanmayı sağlayacak nitelikte olmasını umut ediyoruz.