Yeni dünya, Türk zeytinyağının en büyük alıcısı oldu

Yeni sezonda iki ay geride kalırken zeytinyağı ihracatı önceki sezonun aynı dönemine göre yüzde 20’lik artış yakalayarak 23,1 milyon dolardan, 27,8 milyon dolara yükseldi.

Zeytinyağı ihracatı miktar bazında bakıldığında ise; yüzde 13’lük artışla 9 bin 734 tondan, 10 bin 951 tona yükseldi. Türk zeytinyağı ihracatçıları, 2020/21 sezonunda sağlık iksirini dolar bazında yüzde 7 daha fazla fiyata ihraç etme başarısı gösterdi.

Türkiye zeytinyağı ihracatında en büyük artışı Amerika Birleşik Devletleri’nde yakaladı. ABD’ye sağlık iksirinin ihracatı yüzde 112’lik artışla 5,9 milyon dolardan 12,6 milyon dolara yükseldi. Zeytinyağı ihracatında ABD’nin aldığı pay yüzde 25’ten yüzde 45’e yükseldi.

Sofralık zeytin ihracatı yatay seyir izledi

1 Ekim 2020 tarihinde başlayan sofralık zeytin ihracatı yatay bir seyir izledi. Sofralık zeytin ihracatı 2019/20 sezonun ilk çeyreğindeki 40 milyon dolarlık ihracat seviyesini korudu.

Sofralık zeytin ihracatında siyah zeytin ihracatı 31 milyon 753 bin dolar olurken, yeşil zeytin ihracatı 8 milyon 241 bin dolar olarak kayıtlara geçti. Türkiye, 1 Ekim – 31 Aralık 2020 tarihleri arasında 23 bin 208 ton sofralık zeytin ihraç etti.

Zeytincilik sektörünün 2020/21 sezonunun geride kalan dilimindeki toplam ihracatı yüzde 6’lık artışla 65 milyon dolardan 69 milyon dolara yükseldi.

Er: “Rekolte düşüşüne rağmen ihracat rakamları sevindirici”

Türkiye İhracatçılar Meclisi Yönetim Kurulu Üyesi ve Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Başkanı Davut Er, zeytinyağı ihracatında 2019/20 sezonunun yüzde 13’lük kan kaybı yaşadığını, kuraklık nedeniyle zeytinyağı rekoltesinin beklenenin altında kaldığını buna rağmen yeni sezonun ilk iki ayında yakalanan ihracat seviyesinin sevindirici olduğunu kaydetti.

Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği olarak öncelikli hedeflerinin, yüksek katma değere sahip, ambalajlı zeytin ve zeytinyağı ihracatının payının artırılması olduğunu vurgulayan Er, "Bunun sağlanabilmesi için, tarımsal ürünlerde ihracat iadesi desteğinin artırılmasının çok büyük önem arz ettiğinin altını çizmek istiyorum. Ülkemizin hem sofralık zeytinde hem de zeytinyağı ihracatında İspanya, İtalya, Yunanistan gibi rakip ülkelerle rekabette zorlanmasının en büyük nedeni ülkemiz aleyhine oluşan maliyet farkıdır. Ülkemizde ihracatçıya sağlanan iade desteği çok düşük düzeydedir. 2013 yılına kadar ABD$ üzerinden verilen destekler ile şu an TL üzerinden verilen destekler karşılaştırıldığında mevcut ihracat iadelerinin çok düşük kaldığı açıkça görülebilmektedir.  2013 yılında Tescilli Türk markalı ve "Made in Turkey" ibaresi ile 0-1 kg (1 kg dahil) ambalajlarda yapılan zeytinyağı ihracatında 650 ABD$/ton destek verilirken günümüze bu tutar 1.600 TL/ton, yani yaklaşık 200 ABD $ civarındadır, ton başına 440 ABD$’ tutarında bir destek kaybı söz konusu. Güncel kur oranlarını baz alarak karşılaştırdığımızda, 1-2 kg ambalajlı zeytinyağı ihracat desteği ton başına 360 ABD$’dan 105 ABD$’a düşerek 255 ABD$ azalmış, 2-5 kg arası ambalajlarda yapılan zeytinyağı ihracatı için verilen destek ise ton başına 200 ABD$’dan 55 ABD$’a düşerek, 145 ABD$ azalmıştır” diye konuştu.

“Sofralık zeytin için verilen desteklerde de büyük düşüşler gözlemlenmektedir” şeklinde konuşan Başkan Er sözlerini şöyle sürdürdü: “2013 yılında Tescilli Türk markalı ve "Made in Turkey" ibaresi ile 0-1 kg (1 kg dahil) ambalajlarda ihraç edilen sofralık zeytinlerde 260 ABD$/ton destek verilirken günümüzde bu tutar 630 TL/ton, yani yaklaşık 80 ABD$’a tekabül etmektedir. Yani ton başına verilen destek tutarında 180 ABD$ civarında bir azalış söz konusudur. Aynı şekilde güncel kur oranlarını baz alarak karşılaştırdığımızda, 1-2 kg arası ambalajlarda sofralık zeytin ihracat desteği ton başına 180 ABD$’dan 55 ABD$’a, 2-5 kg arası ambalajlarda sofralık zeytin ihracat desteği ise ton başına 130 ABD$’dan 35 ABD$’a düşerek, 95 ABD$ geriledi. Sonuç olarak rakamları mukayese ettiğimizde, zeytin ve zeytinyağı ihracatçısının şu an, 2013 yılında verilen ihracat desteğin 1/3’ünü ancak alabildiğini görüyoruz. Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği olarak, zeytin ve zeytinyağına sağlanan ihracat desteklerinin en az yüzde 100 oranında artırılması durumunda, diğer üretici ülkelerle rekabet edebilir bir düzeye geleceğimize inanıyoruz. Ayrıca Japonya başta olmak üzere Uzakdoğu pazarlarından talep edilen ambalajlara (galon) yönelik desteklerin de artırılması gerekmektedir. Bunun sağlanabilmesi için verilen ihracat iadelerinin 0-1 kg, 1-3 kg ve 3-5 kg arası olacak şekilde sınıflandırılmasının yerinde olacağını düşünmekteyiz.” 

5 yıl sonunda 1,5 milyar dolar ihracat hedefliyoruz

Türkiye'nin 2002 sonrasında zeytincilik sektörüne büyük bir yatırım yaptığına ve zeytin ağacı varlığının 180  milyon seviyesini aştığına işaret eden EZZİB Başkanı Davut Er şunları kaydetti: "Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre yeni dikim ağaçlarımızın verimli hale gelmesi ve iklim koşullarının da uygun olması durumunda zeytin rekoltemiz 1 milyon 200 bin tona, zeytinyağı rekoltemiz ise 650 bin tona ulaşacak. Milli ve stratejik bir sektör olan zeytin-zeytinyapı sektörü önümüzdeki yıllarda ülkemiz için daha da büyük bir öneme kavuşacak. Türkiye, üretimde bu seviyelere ulaştığı takdirde ihracatta da dünya genelinde fiyat yapıcı konuma gelecek. Bugün en parlak sezonumuzda 500 milyon dolar seviyelerine yaklaşan zeytin ve zeytinyağı ihracatımızı önümüzdeki 5 yıl içerisinde 1,5 milyar dolar seviyelerine çıkarmayı hedefliyoruz."

Zeytinyağında KDV yüzde 1’e indirilsin, iç tüketim artsın

Türkiye’de zeytinyağı tüketiminin kişi başına 2 litrenin altında olduğu bilgisini paylaşan Er, “Türkiye, maalesef, zeytinyağı üreten ülkeler arasında kişi başına en az zeytinyağı tüketen ülke konumundadır. Üretici ülkelerden Yunanistan, İtalya, İspanya’da kişi başı tüketim seviyeleri ise 10-15 kg civarında. Kuraklığın etkisiyle düşen rekoltenin yanı sıra KDV ile zeytinyağı daha da pahalı hale gelmekte ve tüketim miktarı azalmaktadır. Sağlık iksiri ve şifa kaynağı olan zeytinyağında yüzde 8 olan KDV'nin yüzde 1'e indirilmesi tüketimi artıracak ve ortalama kişi başı 5 kg olan tüketim hedefimize ulaşılmasında çok büyük katkısı olacaktır.” dedi.

Zeytinyağında ABD, zeytinde Almanya zirvede

Türkiye’nin zeytinyağı ihracatında Amerika Birleşik Devletleri 12,6 milyon dolarlık tutarla açık ara birinci olurken, ikinci sırada 1,8 milyon dolarla İsrail yer aldı. İran ise 1,5 milyon dolarlık Türk zeytinyağı tercih etti. 

Sofralık siyah zeytin ihracatında 2020/21 sezonunun ilk çeyreği geride kalırken, Almanya 10,8 milyon dolarlık taleple ilk sırada yer alırken, ikinci sıra 5,1 milyon dolarlık sofralık zeytin ithalatıyla Romanya’nın oldu. Türk zeytin ihracatçılarının güçlü olduğu Irak’a ise; 4,3 milyon dolarlık sofralık siyah zeytin ihraç edildi.

Almanya, 2,2 milyon dolarlık taleple yeşil zeytin ihracatında da ilk sıranın sahibi olurken, Irak, Türkiye’den 1,8 milyon dolarlık yeşil zeytin ithal etti. ABD ise 576 bin dolarlık Türk yeşil zeytini aldı.