Kuşkonmaz yurduna döndü, kişniş Konya’yı sevdi

İç piyasada çeşitli bitkisel ürünlerde artan tüketim ve talep, üreticiyi gelir getirici ürünlerin ekimine yöneltiyor. Dünya çapında talep gören, Türkiye’de ise tüketici ilgisinin son yıllarda artışta olduğu kuşkonmaz, kişniş, maviyemiş, lavanta, kuş yemi gibi ürünlerde dikkat çekici üretim artışları yaşanıyor. Halen üretimleri, bitkisel ürünler içinde düşük kalsa da her yıl yüzlerce kat artan ekim yapılıyor.

Milliyet'ten Duygu Erdoğan'ın haberine göre; Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2020 yılı Bitkisel Üretim 2. Tahminine göre, 2019’da üretimi 12 ton olan kişnişte 2020’de yüzde 1.450 artışla 186 ton; 2019’da 174 ton olan kuşkonmaz üretiminde yüzde 561 artışla 1.150 ton; 2019’da 443 ton olan maviyemişte yüzde 184 artışla 1.260 ton; 2019’da üretimi 1.462 ton olan lavantada yüzde 105 artışla 3.007 ton; 2019’da 3.839 ton üretimi olan kuş yeminde yüzde 204 artışla 11.695 ton üretim tahmin edildi.

‘Daha da artacak’

Son yıllarda sofralara gelmeye başlayan kuşkonmaz, aslında dünyaca tercih edilen bir ürün. Önce ‘diyet listelerine’ ve restoranlara giren kuşkonmaz, artık tüketici tarafından daha fazla tüketiliyor. Anavatanı da Anadolu toprakları olarak gösterilen kuşkonmaz, sınırlı tüketim alışkanlığı nedeniyle yavaş yavaş üretime giriyor. Ürün için ‘iyi tarım uygulamaları’ kapsamında destekler de sağlanıyor. Eskişehir Sarıcakaya, Muğla Ula ve Balıkesir kuşkonmaz üretiminde öne çıkıyor. Üretimin çok büyük bir kısmını karşılayan Eskişehir’de hem bir firma tarafından onlarca dönüm alanda üretim var, hem de üreticiler tarafından ekimi yapılıyor. Eskişehir İl Tarım ve Orman Müdürü Ender Muhammed Gümüş, şehirde iç ve dış piyasaya yönelik üretim yapıldığını söyledi. Gümüş, “İleriki yıllarda kuşkonmazda çok daha artan oranlarda üretim göreceğiz. Üretici olarak karlı bir bitkisel üretim olarak görünüyor. Hemen her bölgede yetişebilen bu ürün, arz talep dengesiyle belli bir fiyat bandına oturunca sofralarda da daha çok görebileceğiz” dedi.

Tıbbi değeri de var

Kişniş ve lavanta üretimi de Türkiye’nin çeşitli illerine yayılıyor. Özellikle tıbbi ve aromatik bitkiler olarak değerlendirilen bu iki ürün tıbbi ve aromatik bitkilere sağlanan destekler içinde de yer alıyor. Lavanta üretiminde öne çıkan Isparta’yı Orta Anadolu şehirleri de takip ediyor. Kişnişte ise Konya, Antalya, Isparta, Burdur gibi illerde üretim var.

‘Geleceği parlak’

Özellikle Karadeniz boyunca çeşitli eylem planları çerçevesinde de ele alınan maviyemişte üretim artışı devam ediyor. Artvin Hopa Ziraat Odası Başkanı İhsan Seber, üreticinin rağbet gösterdiği üründe, artan tüketime dikkat çekti. Özellikle tıbbi olarak yararlarından dolayı da maviyemişin tercih edildiğini kaydeden Seber, ilaç ve kozmetik sanayiinde de kullanım alanı olduğunu söyledi. Bölgenin maviyemiş üreticilerinden Fatih Kıran ise, “12 dönüm alanda 10 yıldır üretim yapıyorum. Geleceği çok parlak bir ürün. Yani üretimdeki artış hızının üreticiye zarar vereceğini düşünmüyorum. Daha gidecek çok yolumuz var” dedi.
Çiftçinin alternatif tarım ürünü olarak özellikle Konya’nın Altınekin ilçesinde üretilen kuşyemi, giderek Türkiye hattına yayılıyor. Tüketim alanı daha dar olan bu ürün için ‘planlı üretim’ uyarısı da var. Çiftçiler daha az su ihtiyacı olan, tarlayı bekletmeyen, özel bakım ve hasat ilgisi istemeyen ürünü ek gelir için ekiyor.

Ayçiçeği Sivaslı olsun!

Yıl boyunca gıda fiyatları açısından en hızlı artışın görüldüğü ürün ayçiçek yağı olarak kayıtlara geçti. Son yıllarda ortalama olarak ihtiyacının yüzde 60’ını kendisi üreten Türkiye, yüzde 40 civarında da ithalat yapıyor. Ağustosun son günlerinde market raf fiyatı litre başına 15.90 ve 14.50 olan ürünlerin dün itibarıyla rafta 20.55 ve 22.95 olarak satılıyor. Tüketiciye yansıyan bu fiyat artışlarının önüne geçmek ve gıda güvenliğini sağlamak için yağlık ayçiçeği tohumu ithalatında 30 Haziran 2021’e kadar gümrük vergisi uygulanmayacak. Ancak son tüketici açısından fiyata bir yansıma beklemediklerini anlatan İç Anadolu Bölgesi ihracatçılarından Turgay Ünlü, “Dünyada da fiyatlar yüksek. Yanı sıra bir kur artışı var. Asıl sıkıntı, yağlık ayçiçeği tohumunda Türkiye’nin kendisine yetmiyor olması. Acil olarak üretimi artıracak politikalar geliştirilmeli. Mesela bu ürünü tanımayan Sivas platosu, Muş Ovası gibi alanlarda tarıma kazandırılacak arazilerin bu gibi stratejik ürünlerle değerlendirilmesi sağlanmalı, teşvik edilmeli” diye konuştu.

Ekim zamanı destek

Fiyat artışında dikkat çeken bir başka ürün ise kırmızı mercimek. Bu ürün ithalatında ise bazı ülke gruplarına uygulanan gümrük vergisi oranı yüzde 19.3’ten yüzde 9’a düşürüldü.

Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, tarımda üretimi destekleyecek sürdürülebilir ve somut adımlar atılmasının önemine dikkat çekerken, “Örneğin son yıllarda ithalatın simgesi olan kırmızı mercimek, aslında devletin bu yıl ‘pozitif ayrımcılık’ yaparak desteklediği bir üründü. Ancak bu ton başına destek üretim tamamlanmak üzereyken açıklandı. Oysa ekim zamanı öncesinde desteklenmeli” dedi.

‘Sorun belli’

Trakya Birlik Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Akgün, ‘üretimi desteklemezsek, dışarıdaki fiyatı her zaman kabul etmek durumunda kalırız’ derken, gelecek sezon için şimdiden uyarı yaptıklarını söyledi. Akgün, “Bitkisel üretimden hayvancılığa kadar sorunlarımız belli. Bunları acil şekilde çözmeliyiz. Çiftçi para kazanmalı, üretim planlı olmalı, destekler doğru ve zamanında yapılmalı. Yoksa her sene aynı kısır döngü içinde kalırız” dedi.