TMO, çeltikte piyasaya girmeli…

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, çeltik fiyatlarında düşüşün sürdüğünü bildirerek, “Üreticimiz TMO’nun düzenleyici fonksiyonunu kullanarak, piyasaya girerek çeltikte fiyat düşüşünü durdurmasını bekliyor. TMO, üretici maliyetlerini, geçen Ekim ayında 1 lira 75 kuruş olan fiyatı göz önünde bulundurarak bir fiyat açıklamalı” dedi.

Bayraktar, hasat döneminde ithalata izin verilmemesi gerektiğini, ithalatın piyasa dengelerini bozarak fiyatları düşürdüğünü, hasat yapan üreticiye büyük zarar verdiğini belirtti.

Şemsi Bayraktar, yaptığı açıklamada, bu yıl çeltik hasadının Eylül ayı ilk haftası itibariyle Güney Marmara Bölgesinde Balıkesir ilinde başladığını, Ekim ayıyla birlikte hasadın tüm bölgelerde yoğunlaştığını bildirdi. Çeltik hasadının devam ettiği günlerde bazı illerimizde gerçekleşen yağışların hasadın ertelenmesine neden olsa da herhangi bir afet yaşanmadığını vurgulayan Bayraktar, giderek artan üretim ile birlikte ithalata duyulan ihtiyacın da bu oranda azalacağını vurguladı. Bundan dolayı, özellikle çeltik hasadı tamamlanıncaya kadar iç piyasada fiyatları olumsuz etkileyecek ürün ithalatına izin verilmemesi gerektiğine dikkati çeken Bayraktar, şunları kaydetti:

“Hasat öncesinde piyasalarda çeltik stokunun kalmaması ve dolar kurunun artmasına bağlı olarak ithal ürün maliyetlerinin yükselmesi ve yerli ürüne olan tüketici talebinin artması nedeniyle çeltik fiyatları, Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) tarafından öngörülen fiyatın üzerinde seyrettiğinden, TMO, müdahale alım fiyatlarını iki yıldır açıklamamıştır.

Geçtiğimiz iki yıl da TMO’nun piyasalara girmesini gerektirecek bir durum oluşmamıştır. Piyasada oluşan fiyatla çeltik üreticisi ürününü satmış ve yeterli geliri elde etmiştir. Ancak bu yıl durum değişti. Çeltik üretiminde bu yılın bereketli olması, fiyatların düşmesi ve piyasalarda yeterli alıcı bulunmaması nedeniyle bozuldu. 

-Fiyatları takip ediyoruz-

Çeltik hasadının gerçekleştirildiği günden itibaren piyasada oluşan fiyatlar Birliğimizce takip edilmektedir. Çeltik üretiminin yoğun olarak yapıldığı ilçelerde Ziraat Odalarından aldığımız fiyatlara göre yüzde 60 randımanlı Osmancık çeşidi çeltiğin ortalama fiyatı, 29 Eylül 2015’de kilogramda 1 lira 70 kuruştu. Ancak hasadın artmasıyla birlikte piyasada fiyatlar geriledi. 16 Ekim tarihinde aynı çeltiğin fiyatı 15 kuruş azalmayla 1 lira 55 kuruşa indi. Alınan bilgilere göre bu yıl yaşanan sıcaklıkların fazla olması ve Kargı ilçesinde oluşan hastalık nedeniyle randıman oranı düşüktür. Randıman oranı düştükçe üretici eline geçen fiyatlar gerilemektedir. Kargı ilçesinde randıman yüzde 30’a kadar düşmüş, fiyatlar kilogramda 1 liraya kadar gerilemiştir.”

-Alıcı yok, çeltik harmanda bekliyor-

Diğer önemli hususun ise bu yıl piyasada alıcı bulunmaması olduğunu belirten Bayraktar, Edirne, Samsun, Balıkesir, Çanakkale, Çorum ve Çankırı’da üreticilerin hasat ettiği ürünü yeterli alıcı olmaması nedeniyle harmanda beklettiklerinin görüldüğünü kaydetti.

Çeltik üreticilerinin böyle durumlarda TMO’nun düzenleyici fonksiyonunu kullanarak, çeltikte fiyat düşüşünü durdurmasını beklediğini belirten Bayraktar, “Üreticilerimiz kara gün dostu olarak bildikleri TMO’nun gerektiğinde çeltiği alarak üreticileri mağdur etmeyeceğine inanmaktadır. Üreticinin güvencesi olan TMO, üretici maliyetlerini, geçen yıl Ekim ayında 1 lira 75 kuruş olan fiyatı göz önünde bulundurarak bir fiyat açıklamalıdır” dedi.

-Dünyada üretim düşüşü, Türkiye’de üretim artışı bekleniyor-

Bu yıl dünyada toplam 709 milyon 400 bin ton çeltik üretimi karşılığı 475 milyon 800 bin ton pirinç elde edilmesinin beklendiğini bildiren Bayraktar, şunları kaydetti:

“2014 yılında 713 milyon 500 bin ton olan dünya toplam çeltik üretiminin, bu yıl yüzde 0,57 oranında azalacağı tahmin ediliyor. Buna karşın2014 yılında ülkemizde 830 bin ton olan çeltik üretiminin bu yıl yüzde 10,8 artışla 920 bin tona ulaşacağı tahmin ediliyor.

Ülkemizde son yıllarda çeltik ekim alanları ve verimde artış görüldü. Son 10 yılda ekim alanlarının yüzde 30, dekar başına çeltik veriminin yaklaşık yüzde 6 yükselmesi üretimi yüzde 38 arttırdı. Çeltik verimi dünya ortalaması dekarda 440 kilogramken, Türkiye’de 749 kilograma çıktı. Mısır’da 878, ABD’de 827 kilogram olan verim Çin’de 685, Endonezya’da 470, Bangladeş’te 438, Hindistan’da 355 kilograma düşüyor.

Türkiye’de kişi başına yıllık 8,3 kilogram, ABD’de 8 kilogram olan pirinç tüketimi, dünya ortalamasında 53, Hindistan’da 68, Çin’de 76, Endonezya’da 127, Tayland’da 133, Vietnam’da 141, Bangladeş’te 173 kilogramı buluyor.

-Üretimde Edirne birinci, Samsun ikinci, Balıkesir üçüncü sırada-

Ülkemizde çeltik üretiminin yüzde 70’ini Marmara Bölgesi, yüzde 26’sını Karadeniz Bölgesi, yüzde 2’sini İç Anadolu Bölgesi yetiştiriyor. İller içinde Edirne yüzde 40, Samsun yüzde 14, Balıkesir yüzde 11, Çanakkale yüzde 10, Çorum yüzde 7 paya sahip bulunuyor.”

-İthalat-

Üretimdeki artışa rağmen, arzın üzerindeki talep dolayısıyla hala pirinç ithalatının devam ettiğini vurgulayan Bayraktar, “pirinçte 2013-2014 sezonunda yüzde 19,9 olan üretim açığının bu yıl azalmasını bekliyoruz. 2014 yılında 299 bin 965 ton çeltik, 191 bin 67 ton pirinç, 928 ton da kahverengi pirinç ithalatı yapıldı. İthalat yaptığımız ülkelerin başında ABD, Rusya, Hindistan ve İtalya geliyor” dedi.

İthalatın sadece açığı kapatmak için yapılması gerektiğini belirten Bayraktar, şunları kaydetti:

“İhtiyacın üzerinde ithalat, iç piyasada üreticiyi zorluyor. 2013-2014 üretim sezonunda 540 bin ton pirinç üretildi, 320 bin 214 ton da ithalat yapıldı. Üretim kaybı 5 bin 400 tonu buluyor. İhracat ise 34 bin 770 ton. Tohumluk kullanımı 13 bin 271 ton, kullanım kaybı 17 bin 375 ton, tohumluk ve kullanım kaybıyla birlikte tüketim 667 bin 701 tonu buluyor. Oysa ithalat ve üretim kaybı hariç üretim toplamı, bir diğer ifadeyle piyasaya arz edilen pirinç 854 bin 814 ton. Yurtiçi kullanım ve ihracat toplamının çok üzerindedir. Bundan dolayı pirinç stoku 152 bin 343 ton artmış. İthalat çok iyi ayarlanmalı piyasa ihtiyacının üzerinde ithalata izin verilmemelidir.”