Tarımsal Girdi Maliyetleri Mayıs Ayında Yükselişte: Üretici Dezavantajlı Konumda

Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Mayıs ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) verilerini değerlendirdi. Çandır, Tarım-GFE'nin Mayıs ayında aylık yüzde 2,15 olarak ilan edilmesinin, endeksin ölçülmeye başlandığı 2015'ten bu yana Mayıs ayları ortalamasının (yüzde 1,33) oldukça üzerinde bir artış olduğunu vurguladı. Bu durumun, Mart ayındaki nispi yavaşlamanın yerini yeniden hızlı bir artışa bıraktığını gösterdiğini ifade etti.

Tarım-GFE'nin Mayıs ayında yıllık yüzde 31,80 açıklandığını kaydeden Çandır, bu oranın son 10 yılın Mayıs ayları ortalamasına (yüzde 32,81) yakın seyrettiğini, ancak bir önceki ay rakamına göre (yüzde 30,12) bir miktar yükseliş gösterdiğini belirtti. Çandır, "Mayıs ayında tarımsal girdi maliyetleri, aylıkta ve yıllıkta ortalama üstü artmıştır" değerlendirmesinde bulundu.

Girdi Kalemlerindeki Artışlar ve Üretici Aleyhine Seyreden Eğilim

TÜİK tarafından açıklanan Mayıs ayı Tarım-GFE'nin alt kalemlerine bakıldığında, tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylık yüzde 1,74 ve yıllık yüzde 31,08 artış yaşandığına dikkat çeken Çandır, aylıkta yem kalemindeki yüksek artış ile veteriner hizmetlerindeki düşük artışın dikkat çekici olduğunu belirtti. Yıllıkta ise veteriner hizmetlerindeki yüksek artışın hala ilk sırada geldiğini, ilaç ve enerjideki düşük artışların ise geçen aydan beri devam ettiğini kaydetti.

Mayıs ayında tohumda aylık yüzde 1,40, enerjide yüzde 0,83, gübrede yüzde 0,79, ilaçta yüzde 1,03, veteriner hizmetlerinde yüzde 0,24, yemde yüzde 2,78 ve diğer kalemlerde yüzde 1,67 aylık değişim görüldü. Yıllık bazda ise tohumda yüzde 33,15, enerjide yüzde 20,63, gübrede yüzde 33,18, ilaçta yüzde 17,82, veteriner hizmetlerinde yüzde 55,83, yemde yüzde 32,82 ve diğer kalemlerde yüzde 43,20 artış ilan edildi. Tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylık yüzde 4,59, yıllık yüzde 36,12'lik artış olduğu belirtildi.

Çandır, Mayıs ayı tarımsal üretici fiyat endeksi Tarım-ÜFE'nin aylık yüzde 0,23 olarak ilan edilmesinin, 10 yıllık Mayıs ortalamasının (-0,72) çok üzerinde kalmasına rağmen üretici için yeterli olmaktan uzak olduğunu ifade etti. Yıllıkta ise yüzde 28,96 ile 10 yıllık ortalamanın (yüzde 25,69) üzerinde ilan edildiğini söyledi. Çandır, tarımsal faaliyetlerde bulunanlar açısından son bir yıllık eğilimin genel olarak üretici aleyhine seyrettiğini, ancak Mayıs ayında bu aleyhte eğilimin yeniden ciddi düzeyde hissedildiğini vurguladı.

Enflasyon Verileri ve Üreticinin Kaybı

Başkan Ali Çandır, yıllık girdi maliyetleri artışının nispi olarak üretici fiyatları artışından yüksek seyrettiğine dikkat çekerek, "Üretici, Mayıs ayında aylıkta ve yıllıkta girdi maliyetleri açısından dezavantajlı bir duruma gelmiştir. Esasen hem aylıkta hem de yıllıkta üretici fiyatlarının nispi olarak tarımsal girdi fiyatlarından ciddi bir yükseklikte seyretmesi sürdürülebilirlik bakımından önem taşımaktadır. Çünkü üreticinin tek maliyet grubu, girdi kalemleri değil en az onun kadar da diğer maliyetleri söz konusudur" dedi.

Yurtiçi ve yurtdışı üretici enflasyonlarının tarım sektörünü dolaylı olarak etkilemeye devam ettiğini söyleyen Çandır, yurtdışı üretici enflasyonu YD-ÜFE'nin Mayıs'ta aylık yüzde 2,40, yıllık yüzde 25,34, yurtiçi üretici enflasyonu Yİ-ÜFE'nin ise aylık yüzde 2,48 ve yıllık yüzde 23,13 arttığını kaydetti. Üretici düzeyindeki gıda kaleminin aylık yüzde 1,74 ve yıllık yüzde 26,15 arttığını belirten Çandır, bu durumun Mayıs ayında tarıma dayalı imalat sanayiindeki enflasyonun, tarımdan daha düşük seyrettiğini gösterdiğini ifade etti.

Mayıs ayında üretici kesimdeki bu enflasyonlara karşılık tüketici enflasyonu TÜFE'nin aylık yüzde 1,53, yıllık yüzde 35,41 arttığını kaydeden Ali Çandır, "Son 20 yıllık Mayıs ayı ortalamalarının aylıkta yüzde 1,03 ve yıllıkta ise yüzde 17,91 olduğu hatırlanırsa manşet enflasyonun hala ne kadar yüksek seyrettiği daha iyi anlaşılır" dedi.

Tüketici taraftaki gıda enflasyonunun Mayıs ayında aylık yüzde -0,71, yıllık yüzde 32,87 ilan edildiğini belirten Çandır, işlenmemiş gıda enflasyonunun Mayıs'ta aylık yüzde -3,01, yıllık yüzde 33,53 ve yaş meyve sebze enflasyonunun aylık yüzde -4,67 ve yıllık yüzde 56,53 ilan edildiğini kaydetti. Çandır, "Tüketici taraftaki bu rakamlar, üreticilerin maruz kaldığı yıllık enflasyonun üzerinde bir tüketici enflasyonu olduğunu göstermeye devam etmektedir. Ancak belirtmek gerekir ki aradaki makas daralmaya başlamıştır. Yıllık olarak yüzde 31,8 düzeyindeki tarımsal girdi maliyet artışına karşılık yüzde 28,96'lık tarım üretici fiyat artışı ve yüzde 35,41'lik tüketici fiyat artışı söz konusudur. Bu ayın kaybedeni tarımsal üreticiler olmuştur" değerlendirmesinde bulundu.