Tarımdaki Büyümeyi İşimizde Ve Yaşantımızda Göremiyoruz

Antalya Ticaret Borsası (ATB) Haziran Ayı Meclis Toplantısı, ATB Meclis Başkanı Erdoğan Ekinci başkanlığında çevrimiçi yapıldı. Meclis Başkanı Erdoğan Ekinci, Borsa’nın 101. yaşını kutlarken, Borsa’ya emeği geçen herkese teşekkür etti, yaşamını yitirenleri saygı ve rahmetle andı. Yönetimin bir aylık çalışması hakkında meclis üyelerinin bilgilendirildiği toplantıda, ATB Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, tarıma, ekonomiye ve gündeme ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Tarım sektörünün yılın ilk çeyreğinde yüzde 7.5 büyüme rakamıyla, son 11 yılın en yüksek birinci çeyrek büyümesini gerçekleştirdiğini kaydeden Başkan Ali Çandır, “Üstelik son beş yıldır birinci çeyreklerde sürekli büyüyoruz. 90’lı yıllardan bu yana ilk kez yaşanan sürekli büyüme halindeyiz. Bu rakamlar bizleri ülke geneli için sevindiriyor. Ancak özellikle son beş yıldır sürekli ve hızlı artan girdi maliyetleri ve düşen karlılıklar dolayısıyla bu büyümeleri işimizde ve yaşantımızda göremiyoruz” diye konuştu. Son beş yıldır tarımdan ve kırsaldan uzaklaşma ile istihdam kaybının had safhada olduğunu dile getiren Çandır, “Üretim artışından hızlı seyreden ihracat artışı, içerideki fiyatlar üzerinde ciddi baskı yaratmaktadır. Tarımsal faaliyetler için gerekli tedarik imkanları giderek zorlaşmaktadır. Özellikle geçen yılın son çeyreğinden itibaren bu zorluklar yer yer yokluk düzeyine çıkmıştır” dedi.

TARIM, ENFLASYONU AŞAĞI ÇEKİYOR

Enflasyonu körüklediği söylentisinin tarım sektörünün sırtına haksızca yüklenmiş bir kambur olduğunu ifade eden Ali Çandır, “Bunun doğru olmadığını biliyorsunuz. Hatta tam tersine 2005 yılından bu yana sadece iki yıl hariç tüm yıllarda tarımın, tüketici enflasyonunu aşağıya çekici bir görev gördüğünü TÜİK’in rakamlarıyla açıklamaya çalıştık. Sektörümüzün tüm taraflarını böylesine haksız töhmet altında bırakırken girdi maliyetlerindeki artışın yarısını bile fiyatlarına yansıtamamış olan sektörümüz, bu dönemde hem toprak kaybetti, hem üretici kaybetti, hem de yatırımcı ve kapasite kaybetti” dedi.

Borsa olarak Türkiye’de bir ilki gerçekleştirerek Ekim 2020’den itibaren Antalya hallerinde işlem gören domates ve yaş meyve-sebzenin miktar ve fiyat endekslerini yayınladıklarını anımsatan Çandır, “Bu vesileyle Antalya Büyükşehir Belediyesine, başta başkanımız Muhittin Böcek olmak üzere emeği geçen tüm çalışanlarına bir kez daha teşekkür ederiz. İmzaladığımız protokole uygun olarak sadece 10 aydır düzenli veri paylaşmıyorlar aynı zamanda gerekli analizleri yetkin bir şekilde yapabilmemiz için 2005 yılından itibaren tüm miktar ve tutar bilgilerini paylaşıyorlar. Bu sayede Antalya hallerinde işlem gören domates ve yaş meyve sebze enflasyonlarını kamuoyumuzla paylaşma imkanı bulabiliyoruz. Bizim ar-ge ekibimiz buradaki analizleri, TÜİK ve İTO gibi ulusal EUROSTAT ve FAO gibi uluslararası kurumların verileriyle de karşılaştırıyor. Hazırladığımız raporlarda bu türden sentezlerimiz yer almaktadır” diye konuştu.

MİKTARDA SÜREKLİ AZALIŞ VAR

Antalya halleri ile ilgili miktar ve fiyat endekslerinde en çok işlem miktarlarındaki sürekli azalışın dikkat çektiğini belirten Çandır, “Mesela 2015 yılını temel yıl kabul ettiğimizde domates işlem miktarı ortalama yüzde 44 azalmıştır. Yani 2015 yılındaki yıllık 100 kilogram işlem miktarına karşılık, geçen ay yıllık 56 kilogramlık işlem yapılmıştır. Bunun kaçınılmaz sonucu olarak fiyatlar da yüzde 106 artmıştır. Toplam sebzede miktar yüzde 36 azalırken fiyat yüzde 140 artmış, toplam meyvede ise miktar yüzde 21 azalırken fiyat yüzde 235 artmıştır. Son altı yılda yaş meyve-sebzede bu değişimler yaşanırken sadece son bir yıldaki girdi maliyetleri ise yüzde 100’den fazla artmıştır” diye konuştu.

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VURGUSU

Dünya gıda fiyatları son 10 yılda sürekli düşerken ithalatla ciddi fiyat baskısı altında tutulan tarım sektörünün yılbaşından bu yana dünyada yaşanan dolar bazında yüzde 30-40 civarındaki artışları da fiyatlara yansıtamadığına dikkat çeken Çandır, “Bunun en önemli sebeplerinden biri insanımızın alım gücünün ciddi zayıflamasıdır” dedi. Çandır, “İhracat artışının dayanaklarından biri de budur. Umuyorum ki bu durum bizi fasit (kötü) bir daireye sokmaz. Çünkü en büyük pazarımız olan AB başta olmak üzere tüm dünyada hızla yeşil mutabakat üretimi, karbon salınımı sınırlı üretim ve ticaret gibi sürdürülebilirlik kriterleri zorunlu olan bir döneme girmekteyiz. Bu durumu önceden fark ettiğimiz için Borsamız 2021 yılını ‘sürdürülebilirlik yılı’ olarak kabul etmiş ve tüm faaliyetlerinde sürdürülebilirlik konularına odaklanmıştır” diye konuştu.

Önümüzdeki dönemin üretim ve ticaret mottosunun “yeşil mutabakat” ve “sürdürülebilirlik” kriterleri olacağını vurgulayan Başkan Çandır, “İhracatta kendimize yeni bir başarı hikayesi yazabilmenin yolu, bu kriterlerde bulunmaktadır. Bu başarı hikayesini yazma gücümüz de motivasyonumuz da vardır. Buna tüm kalbimle inanıyorum” dedi.

BORSA HAZİRAN’DA DA DURMADI

Başkan Çandır, Haziran ayında yapılan çalışmalarla ilgili meclis üyelerini bilgilendirdi. Süt, çevre ve kırsal göç konularında paneller, kesme çiçek ile hayvancılık ve et ticareti başlıklı sektörel analiz toplantıları düzenlediklerini anımsatan Çandır, "Profesöründen Öğrenelim” ve “Sizin Oraların Nesi Meşhur?” isimli eğitim ve bilgilendirme programları ile çok sayıda kişiye ulaştıklarını kaydetti. Çandır, “Çevre konusunda ‘yeşil mutabakat’ konusunda somut adımlar atmalıyız. AB ‘Karbon salınımı için bir değer belirleyip, belirlediği değerin üzerinde karbon salınımı olan tarımsal ürünleri tüketmiyorum’ dediğinde… Ürettiğimiz bütün ürünler elimizde kalır. Biz eski alışkanlıklarla devam etmek yerine yeni değişen koşullara, çevre değerlerine, iklim koşullarına hazırlık olup bunlarla ilgili çalışma yapmalıyız. Enerjiden sulamaya, gübreden ilaçlamaya kadar birçok konuda planımızı yapıp geç kalmadan uygulamaya koymalıyız” diye konuştu.

Hayvancılık politikalarında sürdürülebilirliğin sağlanması için sütün önemli olduğunu vurgulayan Çandır, “Toplantılarımızda da gündeme geldiği gibi süt konusundaki en temel sorun girdi maliyetlerinin yüksekliğidir. Hatırlayacağınız gibi kasım ayında düzenlenen TOBB Türkiye Ekonomi Şurası’nda da bu konu gündeme gelmiş ve Sayın Cumhurbaşkanımız’ın dikkatine sunulmuştu. Umarız yem sorunu bir an evvel çözüme kavuşur” dedi.

“Göç Kıskacında Tarım” başlıklı panelde insanların kırdan uzaklaşma nedenlerinin konuşulduğunu kaydeden Çandır, “Nedenlerin başında ise reel olarak yaşanan gelir kaybının yanı sıra, eğitim ve sağlık imkanlarına erişimde yaşanan zorluklar, altyapı yetersizliği ile sosyal alanların yokluğu gibi birçok olumsuz faktör geliyor. Eğer insanımızı kırsalda tutmak ve üretmesini istiyorsak yeni politikalar geliştirmek zorundayız” diye konuştu.

Kesme Çiçek Sektörel Analiz Toplantısında, araziye erişim sorunu ve arazi fiyatların yüksekliği, işçi bulamama sorunu, ruhsatlı ilaç yetersizliği, girdi maliyetleri, elektrik ve altyapıda yaşanan sorunlar gibi birçok konuda görüş alışverişinde bulunulduğunu belirten Çandır, “Hayvancılık ve Et Ticareti” başlıklı sektörel analiz toplantısında yem başta olmak üzere girdi maliyetlerinin yüksekliği, mera alanlarımızın kısıtlı olması, küçükbaş et tüketiminin yetersizliği, et fiyatları ve Kurban Bayramı öncesi durumun gündeme geldiğini anlattı. Çandır, “Her iki toplantımızda raporlaştırılmıştır ve ilgili konularda üzerimize düşen sorumluluklarımızı yerine getirecek, lobi faaliyetlerinde bulunacak ve çözüm için takip edeceğiz” dedi.

Antalya İl Tarım ve Orman Müdürlüğü işbirliğiyle düzenlenen eğitimlerin "Profesövründen Öğrenelim” ile devam ettiğini belirten Başkan Ali Çandır, “Eğitimlerde akademisyenler bilgi birikimini tarımla uğraşan ve ilgilenenlerle paylaşıyor. ‘Sizin Oraların Nesi Meşhur?’ programımızda ise bu ay Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanımız Rifat Hisarcıklığoğlu ile oda borsa başkanlarımız, kalkınma ajansları genel sekreterleri ve il tarım ve orman müdürlerinin katılımıyla Kayseri ve ardından geçtiğimiz günlerde Bursa programları gerçekleştirdik. Destek olan ve programlarımıza katılım gösteren herkese, il müdürlüğü çalışanları ve ekibimize teşekkür ediyorum” diye konuştu.

Meclis’te üyeler, sektörlerine ilişkin değerlendirmelerde bulundu.