Küresel Un Ticareti Düşüşte: Türkiye'nin İhracatı 10 Yılın En Düşük Seviyesinde!

Uluslararası Tahıl Konseyi (IGC), son Tahıl Piyasası Raporu'nda, 2024-25 pazarlama yılında küresel un ticaretinin 15.3 milyon tona (buğday eşdeğeri) düşerek üç yılın en düşük seviyesine gerileyeceğini öngördü. Bu rakam, geçen yıl ulaşılan altı yılın en yüksek seviyesinin %10 altında.

IGC'nin 20 Mart tarihli raporuna göre, un ticaretindeki bu düşüşün temel nedeni, Irak'ın ithalat ihtiyacının azalması ve Sahra Altı Afrika'daki alıcıların un alımlarını azaltması. Irak hükümeti, bol yerel arz nedeniyle yakın zamanda daha yüksek buğday ihracatına izin verdi.

Türkiye'nin İhracatı Düşüyor

IGC, "Türkiye'den bol ve rekabetçi fiyatlı arzlar, Sahra Altı Afrika'nın ithalatını 2023-24'te yedi yılın en yüksek seviyesi olan 3.1 milyon tona çıkardı" dedi. "Artışa Etiyopya, Somali ve Sudan öncülük etti. Sudan, yerel değirmen endüstrisindeki zorlu koşullar nedeniyle Mısır'dan da alımlarını artırdı. Ancak, Türkiye'nin bu sezonki kısıtlı ihracat potansiyeli ile Sahra Altı Afrika'ya yapılan teslimatların 2.4 milyon tona düşerek daha normal seviyelere gerilemesi bekleniyor. Bu rakam, Ekim güncellemesinden 200.000 ton daha düşük, ancak beş yıllık ortalamaya benzer."

Irak gibi, bölgedeki bazı alıcılar da buğday alımlarını artırıyor. IGC, bunun, Sahra Altı Afrika'ya bugüne kadar bildirilen tüm buğday teslimatlarında un oranının %6 civarında olmasıyla vurgulandığını, bu oranın 2023-24 sezonunda %12 olduğunu belirtti.

Dünyanın diğer büyük un ithalatçısı Afganistan'ın, 2024-25'te 3.05 milyon ton ithalatla önceki yıla neredeyse eşit miktarda alım yapması bekleniyor.

IGC, "Ağır yerel buğday arzı ve ihracatı artırma çabalarına rağmen, Kazakistan'dan Afganistan'a, tipik olarak ana varış noktası olan un sevkiyatlarının 2024-25'in ilk altı ayında yıllık bazda 900.000 ton civarında biraz daha düşük olduğu bildirildi" dedi.

IGC, Kazakistan'ın bu sezonki toplam un ihracatının 2023-24'teki 2.7 milyon tondan 3 milyon tona çıkarak yedi yılın en yüksek seviyesine ulaşmasının beklendiğini belirtti.

Dünyanın en büyük un ihracatçısı olan Türkiye'nin, IGC'ye göre bu yıl sevkiyatlarda %33'lük bir düşüşle 10 yılın en düşük seviyesi olan 3.8 milyon tona gerilemesi bekleniyor. Ülke, 2024-25'in ilk birkaç ayında Karadeniz bölgesinden rekabetçi fiyatlı buğday arzına erişimi kısıtlayan ithalat kısıtlamalarından etkilendi.

Konsey, "Buğday için ithalat sınırlamalarının yakın zamanda kaldırılması gelecekteki teslimatlara yardımcı olabilirken, Irak'tan gelen talebin azalması ve bazı Afrika pazarlarında Mısırlı tedarikçilerin artan varlığı nedeniyle yukarı yönlü potansiyel sınırlı olabilir" dedi.

IGC'nin 2025-26 un ticaretine ilişkin ilk görünümü, Sahra Altı Afrika'daki alımlarda bir miktar toparlanma ve Asya'nın bazı bölgeleri de dahil olmak üzere diğer bazı bölgelerde ılımlı yıllık artışlarla birlikte 16.1 milyon tona ılımlı bir toparlanma yönünde. Ancak, Irak'ın un ithalatının, yerel tahıl arzının nispeten yüksek bir seviyede kalmasının beklendiği için son yüksek seviyelerin oldukça altında kalmasının muhtemel olduğunu belirtti.

Türkiye'nin gelecek pazarlama yılında ihracatının, buğday ithalat kısıtlamalarının kaldırılmasının ardından toparlanması bekleniyor, "ancak Irak'tan gelen alımların azalması ve bazı pazarlarda Mısır'dan gelen rekabetin potansiyel olarak artması nedeniyle tarihi yüksek seviyelerin altında kalması muhtemel." IGC, Türkiye'nin 2025-26 un ihracatının 4.7 milyon tona ulaşacağını, bu yılki toplamdan yaklaşık 900.000 ton daha yüksek olacağını tahmin ediyor.

Not: Un ticaretindeki raklamlar buğday eşdeğeridir.