Gıda Fiyatlarında Tarihi Artış

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), dünya gıda emtia fiyatlarının, Karadeniz bölgesindeki savaşın temel tahıllar ve bitkisel yağlar için piyasalarda şoklar yaratmasıyla büyük bir sıçrama yaparak, Mart ayında şimdiye kadarki en yüksek seviyelerine ulaştığını açıkladı.

FAO Gıda Fiyat Endeksi, Mart ayında ortalama 159,3 puana ulaşarak endeksin fiyat takibine başladığı 1990 yılından bu yana en yüksek seviyesine ulaştı. Bu sıçrama Şubat ayına göre de yüzde 12,6 artışa işaret ediyor. Endeks, yaygın olarak işlem gören gıda ürünleri sepetinin uluslararası fiyatlarındaki aylık değişiklikleri takip ediyor. Endeksin açıklanan son seviyesi Mart 2021'e göre yüzde 33,6 daha yüksek.

Ukrayna’daki savaşın tetiklemesiyle buğday ve bütün iri taneli tahıl ürünlerinde büyük fiyat artışları yaşandı. Bu nedenle de FAO Tahıl Fiyat Endeksi, Mart ayında Şubat ayına göre yüzde 17,1 daha yüksek seviyede gerçekleşti. Rusya Federasyonu ve Ukrayna, son üç yılda sırasıyla küresel buğday ve mısır ihracatının yaklaşık yüzde 30 ve yüzde 20'sini gerçekleştiriyordu. Dünya buğday piyasalarındaki fiyatlar, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki mahsul koşullarına ilişkin endişelerle daha da tırmanarak ay boyunca yüzde 19,7’lik bir artış kaydetti. Bu arada mısır fiyatları aylık bazda yüzde 19,1 artarak arpa ve sorgum fiyatları ile birlikte rekor seviyeye ulaştı. FAO’nun Pirinç fiyat endeksi ise,birçok farklı nedenden dolayı Mart ayında Şubat ayına göre küçük bir değişiklik gösterdi. Fiyatlar hala bir önceki yılın yüzde 10 altında seyrediyor.

Ukrayna'nın dünyanın önde gelen ihracatçısı olduğu ayçiçeği tohumu yağı fiyatlarının artması nedeniyle FAO Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi de yüzde 23,2 arttı.

Palmiye, soya ve kolza tohumu yağı fiyatları, ayçiçeği çekirdeği yağı ve ham petrol fiyatlarının artmasıyla belirgin bir şekilde yükseldi. Güney Amerika'nın ihracatındaki düşüş ile ilgili endişeler de soya yağı fiyatlarındaki artışı destekledi.

FAO Şeker Fiyat Endeksi ise düşüş trendini tersine çevirdi ve Şubat ayına göre yüzde 6,7 oranında arttı. Şeker endeksi, Mart 2021’deki fiyatından da yüzde 20 daha yüksek bir seviyede. Yükselen ham petrol fiyatları ve Brezilya Reali döviz değerlenmesinin fiyat artışının başlıca nedenleri arasında yer aldı. Hindistan'daki olumlu üretim beklentileri aylık fiyat artışlarının daha da yükselmesini engelledi.

Et fiyatları tüm zamanların en yüksek seviyesinde

FAO Et Fiyat Endeksi Mart ayında yüzde 4,8 artarak tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. Batı Avrupa'daki kesimlik domuzların yetersizliği da domuz eti fiyatlarının artışına neden oldu.

Uluslararası kümes hayvanı fiyatları da, kuş gribi salgınlarının ardından önde gelen ihracatçı ülkelerden gelen arzların azalmasıyla yükseliş trendine girdi.

FAO Süt Ürünleri Fiyat Endeksi ise bir önceki aya göre yüzde 2,6 arttı. Fiyatlardaki artış 2021 Mart ayına göre yüzde 23,6’ya ulaştı. Süt endeksindeki yükselişe, özellikle Asya pazarları kaynaklı uzun vadeli siparişler için ithalat talebindeki tırmanma ile birlikte gelen süt tozu ve tereyağı fiyatlarındaki sert artış neden oldu. 

Tahıl üretiminde tahminler güncellendi

FAO ayrıca, 2022 yılında küresel buğday üretimi için 2021 yılına göre yüzde 1,1 artışla 784 milyon tonluk bir tahmin içeren yeni Tahıl Arz ve Talep Özetini yayınladı.

Bu tahmin, Rusya'dan elverişli hava koşullarının sürdüğüne dair haberler, Ukrayna'nın başta kışlık buğday olmak üzere ekili alanlarının en az yüzde 20'sinin, , doğrudan tahribat kısıtlı erişim veya mahsulleri hasat etmek için kaynak eksikliği nedeniyle hasat edilemeyebileceği beklentileri ile Çin, Avrupa Birliği, Hindistan, Kuzey Amerika ve diğer ülkelerdeki olası üretim eğilimlerini de kapsıyor. Arjantin, Brezilya ve Güney Afrika'da kaba tahıl üretimi beklentileri ise olumlu olmaya devam ediyor.

FAO, 2021 mahsul yılının tamamlanmasıyla, tahıl üretiminin 2020'ye göre bir miktar artarak dünya çapında 2 799 milyon tona ulaşacağını öngörüyor. Pirinç üretimi tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 520.3 milyon tona (öğütülmüş eşdeğer) ulaşıyor.

2021/22'de küresel hububat kullanımı pirinç için rekor seviyede olmak üzere 2 789 milyon ton olarak öngörülürken, mısır ve buğday için de artış bekleniyor.

2022'de sona erecek küresel tahıl stoklarının, büyük ölçüde Rusya ve Ukrayna'daki yüksek buğday ve mısır stokları ve beklenen düşük ihracat nedeniyle ilk seviyelerinden yüzde 2,4 artması bekleniyor.

FAO'ya göre, küresel tahıl stokları/kullanım oranının 2021/22'de bir önceki yılın sadece marjinal bir şekilde altında ve “hala nispeten rahat bir arz seviyesine işaret ederek” yüzde 29,7 olacağı tahmin ediliyor.

FAO, bu dönemki hububat ticaret tahminini de, Ukrayna’daki savaş ve mevcut bilgiler ışığında 469 milyon tona düşürdü. Bu rakam 2020/2021 sezonuna göre bir daralma anlamına geliyor.

Beklentiler Avrupa Birliği ve Hindistan'ın buğday ihracatını artırdığına, Arjantin, Hindistan ve ABD’den yapılan daha fazla mısır sevkiyatının ise Karadeniz bölgesindeki ihracat kaybını kısmen telafi ettiğine işaret ediyor.