Endonezya Tarımında Sıçrama: Pirinç Üretimi 3.5 Milyon Tonu Aştı

2024’te daralma yaşayan Endonezya tarım sektörü, 2025’in ilk çeyreğinde adeta vites yükseltti. Özellikle pirinç ve mısır üretimindeki artışlar sayesinde sektör, ekonomiye en yüksek katkı yapan alan oldu. Ülkede 2025 Mayıs başı itibarıyla devletin elindeki pirinç rezervi 3,5 milyon tona ulaştı.

Endonezya İstatistik Kurumu (BPS) tarafından yapılan açıklamaya göre, ülke ekonomisi 2025 yılının ilk çeyreğinde bir önceki yıla göre yüzde 4,87 büyürken, tarım, ormancılık ve balıkçılık sektörleri yüzde 10,52 ile en yüksek büyümeyi kaydetti. Bu artışın en büyük motoru ise yüzde 42,62’lik sıçramayla gıda ürünleri alt sektörü oldu. Özellikle pirinç ve mısır üretimi, sırasıyla yüzde 51,45 ve yüzde 39,02 oranında artarak bu büyümeyi destekledi.

BPS verilerine göre Ocak-Mart 2025 döneminde kabuklu kuru pirinç (GKG) üretimi 14,97 milyon tona ulaştı. Aynı dönemde kuru dane mısır üretimi ise 4,73 milyon ton olarak gerçekleşti. Bu miktarlar, bir önceki yılın aynı dönemine göre ciddi bir artış anlamına geliyor.

Tarım, İşsizliği Frenliyor

Tarım sektörü, aynı zamanda artan işsizliğe karşı bir tampon görevi üstleniyor. Ülkede işsiz sayısı son bir yılda 83 bin kişi artarak 7,28 milyona yükselirken, tarım sektörü 2025 Şubat itibarıyla toplam istihdamın yüzde 28,54’ünü sağlayarak birinci sırada yer aldı. Bu dönemde sektörde çalışan sayısı 890 bin kişi artış gösterdi.

Tarım Bakanı Andi Amran Sulaiman, elde edilen başarıda çiftçilerin çabası ve gıda arz güvenliğini hedefleyen kamu politikalarının etkili olduğunu vurguladı. 2025’te pirinç üretiminin 32 milyon tona ulaşması hedeflenirken, bunun için ekim alanı 3 milyon hektar artırılacak. Bakanlık ayrıca 1.755 “Gıda Tugayı” kurarak 200 hektarlık alanları yönetecek genç çiftçileri sahaya sürdü. Projeye 30 trilyon rupiah bütçe ayrıldı.

ABD Tarım Bakanlığı’nın (USDA) tahminlerine göre Endonezya’nın 2025 pirinç üretimi 34,6 milyon ton olacak. Bu rakamla Endonezya, ASEAN ülkeleri arasında zirveye oturuyor. Karşılaştırmak gerekirse, Vietnam’ın üretimi 26,5 milyon ton, Tayland’ın 20,1 milyon ton düzeyinde.

Çiftçi Refahı ve Alım Fiyatları

Çiftçi gelirlerini yansıtan Tarımsal Gelir Endeksi (NTP), 2025’in ilk çeyreğinde 123,62’ye yükselerek geçen yılın aynı dönemine göre artış gösterdi. Ancak gıda ürünleri özelinde NTP, 116,91’den 109,19’a geriledi. Bunun nedeni, 2024’ün başlarında El Nino nedeniyle yaşanan düşük üretimin, piyasada yüksek fiyatlara yol açmasıydı.

Hükümet, 15 Ocak 2025’te çiftçiden alınan yaş pirinç fiyatını kilogram başına 6.000 rupiah’tan 6.500 rupiah’a yükseltti. Devlet Başkanı Prabowo Subianto, kalite ayrımı gözetmeksizin bu fiyatı tüm alıcılar için bağlayıcı hale getiren bir kararname yayımladı. Bu adımla yalnızca Bulog değil, tüm özel sektör işletmeleri de aynı fiyattan alım yapacak.

Ayrıca, Cumhurbaşkanlığı Talimatı (Inpres) No.6/2025 ile devletin 2025 yılı için 3 milyon tonluk iç piyasadan pirinç alım hedefi belirlendi. 2025 yılı başından 4 Mayıs’a kadar Bulog’un elindeki CBP (devlet pirinç rezervi) ve ticari pirinç stoku toplamı 3,5 milyon tona ulaştı. Bunun 1,8 milyon tonu yerli üretimden sağlandı.

Sürdürülebilirlik Tartışması: Dışa Açılmak mı, Stok Güvencesi mi?

Bakan Amran, bu rakamın Bulog’un 1969’daki kuruluşundan bu yana ulaşılan en yüksek seviye olduğunu belirtiyor. Karşılaştırma için, 1984 yılında pirinçte kendi kendine yeterlilik sağlandığında stoklar 3,03 milyon tondu.

Ancak uzmanlar, elde edilen başarının geçici olabileceği uyarısında bulunuyor. Zira ilk yarı yıldaki üretim artışı büyük ölçüde hava koşullarının normal seyretmesine bağlı. Haziran 2025 itibarıyla yaşanabilecek kuraklıklar ve olası iklim anormallikleri dikkate alınmalı.

Ayrıca, hükümetin ihracat planları dikkatle değerlendirilmeli. Bu kararlar sadece Bulog’un elindeki fazlalığı eritmek amacıyla değil, aynı zamanda 2026’nın başı için gerekli stokların güvence altına alınması ve düşük gelirli kesimin alım gücünün korunması amacıyla da ele alınmalı.