CHP'li Gürer'den "Zirai Don Deprem Şiddetinde Yaşandı" Çıkışı: Acil Destek ve TARSİM Düzenlemesi Çağrısı

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Niğde Milletvekili, TBMM Tarım, Orman ve Köy İşleri Komisyonu ve Meclis Zirai Don Araştırma Komisyonu Üyesi Ömer Fethi Gürer, Meclis'te düzenlediği basın toplantısında ve Zirai Don Komisyonu çalışmalarına ilişkin yaptığı değerlendirmelerde, son yaşanan zirai don felaketinin etkilerine dikkat çekti. Gürer, zirai donun "can kaybı olmayan deprem şiddetinde yaşandığını" ifade ederek, sorunun boyutlarının kapsamlı olduğunu ve zararların acilen karşılanması gerektiğini vurguladı.

"Geniş Kesimleri Etkileyen Bir Afet"

Gürer, zirai donun sadece çiftçileri ve üreticileri değil, aynı zamanda mevsimlik tarım işçilerinden esnafa, ihracatçılardan kent ekonomisine kadar geniş bir etki alanına sahip olduğunu belirtti. Soğuk hava depolarında çalışan mühendislerin, muhasebecilerin iş kayıpları, tarımsal hasılanın düşmesi ve bölgesel ürün yetersizliğinden kaynaklanabilecek göçlerin de Komisyon çalışmalarında yeterince ele alınmadığını dile getirdi. İhracatçıların, dondan zarar gören ürünleri başka ülkelerden temin ederek ihracat bağlantılarını sürdürebileceği yönündeki algının yanlış olduğunu, hatta Mısır veya İran gibi ülkelerden ürün getirilerek Türkiye'de ambalajlanıp ihraç edilmesi gibi yaklaşımların ortaya çıktığını söyledi.

7 Milyon Ton Ürün Kaybı ve Acil Destek Talebi

CHP'li Gürer, TÜİK verilerine göre 2024 yılında 28 milyon ton olan meyve üretiminin 2025 yılı tahminiyle 21 milyon tona düştüğünü, bunun 7 milyon tonluk önemli bir ürün kaybı anlamına geldiğini belirtti. Bu durumun ciddi olumsuzluklara yol açacağını vurguladı.

Milletvekili Gürer, üretici ve çiftçilerin TARSİM'li olsun olmasın, Çiftçi Kayıt Sistemi'ne (ÇKS) kayıtlı olsun olmasın, tamamının sorunlarına çözümcü düzenlemeler yapılması gerektiğini ifade etti. Cumhurbaşkanının afetlerde ÇKS'si olmayanlara da destek sağladığı uygulama örnekleri olduğunu hatırlatan Gürer, TARSİM'e kayıtlı çiftçi oranının sadece yüzde 27 olduğunu, tarla bitkileri ve ÇKS'si olmayanlar için tespit yapılmadığını, bu durumun afetin tüm boyutlarını net olarak ortaya koymadığını ve eksikliklere yol açacağını söyledi.

Çiftçinin Borçları ve İcralar Durdurulmalı

Zirai don nedeniyle ikinci kez ekim yapmak zorunda kalan çiftçinin rekabet şansının azaldığını ve maliyetlerinin arttığını dile getiren Gürer, çiftçiye şu ana kadar TARSİM'in sağladığı yüzde 2'lik sigorta ödemesi dışında destek verilmediğini belirtti. Borçlarının üç yıl ötelenmesi ve faizlerinin silinmesi için kanun teklifi sunduğunu ifade eden Gürer, TARSİM sigorta poliçelerinde don zarar karşılama oranının yüzde 67'den yüzde 75'e çıkarılması için de kanun teklifi verdiğini aktardı. Ayrıca, icraların durdurulması ve tarıma yönelik arazi, ekipman, makine haczedilmemesi için de kanun tekliflerinin komisyonlarda olduğunu belirten Gürer, yılbaşından bu yana 6 binin üzerinde icra yoluyla arazi satışı olduğunu, don bölgelerinde ise 1.500'e yakın arazinin satışa çıktığını ve bunların bir an önce durdurulması gerektiğini vurguladı.

TARSİM Yeniden Yapılandırılmalı

Ömer Fethi Gürer, TARSİM sistemindeki aksaklıklara da değindi. Çiftçilerin TARSİM'e neden kayıt yaptırmadıkları sorusunun cevabının, sistemdeki güven eksikliği ve bürokratik engeller olduğunu savundu. TARSİM'in primi yüzde 9 ila 10 aralığında almasına rağmen, eksperlerin insafına kalınan değerlendirmeler nedeniyle çiftçinin bir kez sorun yaşadıktan sonra bir daha sigorta yaptırmadığını söyledi. Niğde Altunhisar'da 600 dekarlık arazide dahi TARSİM sigortasının olmadığını örnek gösteren Gürer, TARSİM'in yeniden yapılandırılması ve kapsayıcı hale getirilerek ÇKS'si olmayan çiftçilerin de sisteme dahil edilmesi gerektiğini savundu. Gürer, "ÇKS'yi sen yaptırmadın, yaptırmadıysanız donsun malın, mülkün, ürünün; böyle bir anlayışı doğru bulmuyorum. Onun için, TARSİM'i olsun olmasın, ÇKS'si olsun olmasın, bu yaşanan deprem, zirai deprem sonucu oluşan tüm hasarlar mutlaka karşılanmalıdır" diye konuştu.

Bölgesel Sorunlar ve Gelecek Kaygısı

Gürer, zirai don tespitlerinde bölgelere göre problemlerin oluştuğunu, yöneticilerin duyarlılığına göre çözümün değiştiğini belirtti. Bürokratik anlayışın "yukarıdan olumsuz bir şey gelir" endişesiyle sorunları küçültme eğiliminde olduğunu gözlemlediklerini ifade etti. Esnafların ilaç ve gübre alıp satamaması nedeniyle yaşadıkları kredi sorunlarının da sigorta değerlendirmesi içinde ele alınması gerektiğini söyledi. Gürer, ağustos ayından sonra donun ürün üzerindeki olumsuz etkilerinin daha net görüleceğini, soğuk hava depolarındaki stokların bitmesiyle ithalat yapılmazsa önemli bir arz açığı oluşacağını ve fiyatların fırlayarak dar gelirli kesimlerin meyveden bile mahrum kalabileceği bir sürece evrileceğini uyarısında bulundu.

Siyasi İktidar Komisyon Arkasına Saklanıyor İddiası

CHP'li Gürer, siyasi iktidarın Komisyonun arkasına saklanarak ödemeleri geciktirdiğini iddia etti. Cumhurbaşkanının Kasım ayına tarih verdiğini, Nisan ayında yaşanan bir donun Kasım'da verilecek destekle bir faydası olmayacağını savundu. Tarım Bakanının "Bayram sonrası müjde gelecek" dediğini ancak müjdenin bir türlü gelmediğini belirten Gürer, tarımın siyaseti olmayacağını ve yapılan işlerin ülkenin geleceğini etkileyeceğini ifade etti. Don sonrası yeterli gübre ve ilaç atılamamasının gelecek yıl rekolte kaybına yol açacağı uyarısında bulundu.

Gürer, TARSİM'le ilgili ortaklaşma, zararların ödenmesi ve çiftçilerin eğitimi gibi konularda Zirai Don Komisyonu'nda fikir birliği oluştuğunu belirterek, Komisyonun bir an önce raporunu hazırlamasını ve Meclis Başkanlığına sunmasını talep etti. Gecikmenin çiftçiler üzerinde yanlış beklentiler oluşturduğunu ve bunun hoş olmadığını sözlerine ekledi. Gürer ayrıca, tarım kesiminin borçlarının geçen hafta 1 trilyon 36 milyar lira iken bu hafta 1 trilyon 76 milyar liraya çıktığını belirterek, borçlardaki artışa dikkat çekti.