Böyle bir fark olur mu? Çiftçiden Ucuza Al Tüketiciye Pahalı Sat

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Birlik Merkezi’nde düzenlediği basın toplantısında, üretici market fiyatları ilgili son gelişmeleri değerlendirdi.

2015 yılında tarımın dördüncü çeyrekte yüzde 2,8, yılın tamamında ise yüzde 7,6 büyüdüğü bildiren Bayraktar, “Genel büyümenin yüzde 4’de kaldığı bir ortamda tarım yüzde 7,6 büyüyerek ekonomiye önemli bir katkı yapmıştır. Gayri safi yurtiçi hasıladaki payını 2014-2015 döneminde yüzde 7,1’den yüzde 7,6’ya çıkaran tarım, 148,3 milyar liralık hasıla desteğiyle ekonomi açısından vazgeçilmez bir sektör olduğunu da ortaya koymuştur” dedi.

-Üretici-market fiyat farkı-

Uzun süredir, Türkiye Ziraat Odaları Birliği olarak, üreticiden tüketiciye, halkın tamamını yakından ilgilendiren gıda fiyatlarındaki değişimleri takip ettiklerini, kamuoyunu doğru bilgilendirmeye çalıştıklarını belirten Bayraktar, şunları kaydetti:

“Üretici ile market fiyatları arasında 3-4 kata, bazı aylarda 5-6 kata varan farklar olduğunu tespit ediyoruz. En son, Mart ayında da üretici ve market fiyatları arasındaki farkı incelediğimizde, üretici ve market arasındaki fiyat farkının en fazla yüzde 350 ile patateste olduğunu belirledik. Patatesten sonra fiyat farkı sırasıyla kuru incirde yüzde 303,33, portakalda yüzde 291,19, elmada yüzde 284,31, maydanozda yüzde 279,33, lahanada yüzde 268,59, salatalıkta yüzde 258,88, kuru kayısıda yüzde 241,05, sütte yüzde 240,04, kuru üzümde yüzde 223,50, karnabaharda yüzde 213, ıspanakta yüzde 203,38’i buldu. Bir diğer ifadeyle, patates 4,5 kat, kuru incir 4 kat, portakal 3,9 kat, elma ve maydanoz 3,8 kat, lahana 3,7 kat, salatalık 3,6 kat, kuru kayısı 3,4 kat, süt 3,4 kat, kuru üzüm 3,2, karnabahar 3,1, ıspanak 3 kat fazlaya tüketiciye satılmaktadır. Böyle bir fark olur mu? Üreticinin 1’e ürettiği bir ürün, markette tüketiciye 4,5 katına satılır mı? Türkiye’nin bunu acilen çözmesi, üreticinin emeğinin karşılığını aldığı, tüketicinin de makul bir fiyata ürün tüketebildiği bir ortamı yaratması gerekir.

Bunun yolunun güçlü örgütlenmeden, üretim planlamasından geçtiği herkesin malumudur. Üretici örgütleri, idari ve mali açıdan güçlü, fonksiyonel olursa, profesyonelce idare edilirse, fiyat istikrarı da, gelir istikrarı da olur, pazarlama sorunları da kalmaz. Üreticimiz kazanırken, tüketicimiz de iyi kaliteli ve ucuz fiyata ürün tüketebilir.

Bugün üreticide 38 kuruşa kadar inen patates, hala markette 1 lira 71 kuruşa, 7 lira olan kuru incir 28 lira 23 kuruşa, 58 kuruş olan portakal 2 lira 27 kuruşa, 86 kuruş olan elma 3 lira 31 kuruşa, 30 kuruş olan maydanoz 1 lira 14 kuruşa, 63 kuruş olan lahana 2 lira 33 kuruşa, 71 kuruş olan salatalık 2 lira 54 kuruşa, 9 lira 50 kuruş olan kuru kayısı 32 lira 40 kuruşa, 99 kuruş olan süt 3 lira 38 kuruşa, 4 lira 10 kuruş olan kuru üzüm 13 lira 26 kuruşa, 1 lira olan karnabahar 3 lira 13 kuruşa, 73 kuruş olan ıspanak 2 lira 22 kuruşa satılmaktadır. Bunun mantıkla açıklanabilecek bir tarafı yoktur.”

-Market fiyatlarındaki değişim-

Mart ayında market fiyatlarındaki değişimlere baktıklarında, kuzu eti, süt, dana eti ve toz şeker fiyatında değişim olmadığını tespit ettiklerini bildiren Bayraktar, şu bilgileri verdi:

“Fiyat düşüşü en fazla yüzde 35,24 ile salatalıkta görüldü. Salatalıktaki fiyat düşüşünü, yüzde 19,16 ile yeşil soğan, yüzde 17,10 ile pırasa, yüzde 12,33 ile patlıcan, yüzde 11,41 ile kabak, yüzde 10,61 ile ıspanak takip etti.

Mart ayında, markette fiyatlar, patateste yüzde 8,42, fındıkta yüzde 7,68, sivri biberde yüzde 4,46, domateste yüzde 4,37, yumurtada yüzde 3, marulda yüzde 2,91, elmada yüzde 2,44, kırmızı mercimekte yüzde 2,26, havuçta yüzde 1,83, nohutta yüzde 0,93, Antep fıstığında yüzde 0,86, pirinçte yüzde 0,42 geriledi.

Markette en fazla fiyat artışı ise yüzde 37,62 ile karnabaharda görüldü. Karnabahardaki fiyat artışını yüzde 28,92 ile kuru incir, yüzde 8,36 ile kuru kayısı, yüzde 8,15 ile kuru üzüm, yüzde 7,67 ile lahana izledi.

Mart ayında, markette fiyatlar, portakalda yüzde 4,64, tavuk etinde yüzde 4,49, limonda yüzde 3,77, mısırözü yağında yüzde 2,60, maydanozda yüzde 2,06, kuru fasulyede yüzde 1,94, kuru soğanda yüzde 1,28, yeşil mercimek yüzde 0,60, ayçiçeği yağında yüzde 0,38, zeytinyağı yüzde 0,26 geriledi.

Mart ayında üretici fiyatlarında genel olarak düşüşün hakim olduğunu tespit ettik. Yalnız üreticide çoğunlukla çift hanelerde görülen fiyat düşüşlerinin, market fiyatlarına yansımadığını da gördük.”

-Üretici fiyatlarındaki değişim-

Üretici fiyatlarında Mart ayında, marul, yeşil soğan, kuru fasulye, nohut, kırmızı mercimek, yeşil mercimek, pirinç, kuru incir ve Antep fıstığı fiyatlarında değişim olmadığını vurgulayan Bayraktar, şunları kaydetti:

“Fiyatı en fazla düşen ürün yüzde 57,11 ile salatalık oldu. Salatalıktaki fiyat düşüşünü yüzde 37,38 ile patlıcan, yüzde 25,09 ile domates, yüzde 23,44 ile elma, yüzde 21,99 ile kabak, yüzde 21,45 ile ıspanak, yüzde 21,43 ile zeytinyağı, yüzde 17,32 ile lahana, yüzde 14,03 ile sivri biber, yüzde 10,53 ile pırasa, yüzde 8,89 ile kuru üzüm, yüzde 5 ile patates, yüzde 3,79 ile yumurta, yüzde 2,36 ile süt izledi.

Üreticide en fazla fiyat artışı, yüzde 26,26 ile karnabaharda görüldü. Karnabahardaki fiyat artışını yüzde 16 ile portakal, yüzde 13,21 ile maydanoz, yüzde 11,76 ile kuru kayısı, yüzde 10,05 ile limon, yüzde 7,69 ile kuru soğan, yüzde 4,31 kuzu eti, yüzde 2,22 fındık, yüzde 2,11 ile dana eti, yüzde 1,93 ile havuç takip etti.

Üreticide fiyatı artan ürünlere baktığımızda geç ekilen karnabaharların yeni yeni hasat edilmesi ile arzda yaşanan daralmaya bağlı olarak fiyatlarda artış yaşandığını görüyoruz.