İnsanoğlunun beslenmesindeki temel unsuru oluşturan hayvansal proteinlerin üretimindeki temel kaynak olan yemin önemli bir bölümünü kaba yemler oluşturmaktadır. Kaba yemler, doğal veya suni çayır meralar ile yem bitkilerinden elde edilmektedir.
Hayvanlara yem sağlamak amacıyla tarla topraklarında yetiştirilen bitkileri “yem bitkileri” olarak isimlendiriyoruz. Dünyada çok fazla bitki türü bu amaçla kullanılmaktadır. Yağışlı ve nemli bölgelerde yem bitkisi üretmek amacıyla kullanılan türler, sıcak, kurak, yarı-kurak bölgelerde değişebilmektedir.
Yem bitkileri kültürünün ekonomik değeri, özellikle hayvansal üretim maddelerinde görülmektedir. Yüksek besleme değerine sahip yemlerle beslenen hayvanlardan elde edilen ürünler kalite bakımından yüksek bir değer, insan hayatı ve ülke ekonomisi için ayrıca büyük bir değer taşır.
Herhangi bir ülkedeki veya bölgedeki hayvancılığı ve hayvansal ürün üretimini etkileyen faktörlerin başında yem bitkileri tarımı gelmektedir. Tarımın bu kolu, hayvancılığın gelişmesi ve hayvansal ürün üretiminin maksimum bir düzeye ulaşmasını etkileme bakımından hayvan beslemede ve hayvan sağlığında özel bir yere ve öneme sahiptir. Yem bitkilerinin hayvancılık için önemi; ucuz bir besin kaynağı olması, mide florası için gereken besin maddelerini içermesi, mineral ve vitamin kaynağı olmasından kaynaklanmaktadır
Yem bitkilerinin, hayvancılıktaki yararlarının yanında, toprakların korunmasında ve daha iyi hale getirilmesinde önemli fonksiyonları vardır. Toprak besin maddelerinin kaynağı olarak yem bitkileri tarımının önemi büyüktür. Yem bitkileri türleri, botanik, biyolojik ve ekolojik özellikler bakımından birbirinden farklı olup, toprağın gerek üst yüzeyini ve gerekse alt tabakasını sık ve yoğun bir katman halinde kaplamaktadırlar. Bundan dolayı yem bitkileri, erozyon kontrolünde önemli derecede rol oynamakta ve en ciddi önlemi oluşturmaktadırlar. Tarımsal üretimin esas kaynağı olan toprağın yerinde tutulması yani toprak ve su erozyonlarının önlenmesinde en önde gelen koruyuculardandır.
Özellikle baklagiller familyasından yem bitkileri, köklerinde oluşturdukları yumrucuklarda bulunan bakteriler sayesinde, havadaki serbest azot bitkilere yarayışlı bir forma dönüştürülerek toprakların gübrelenmesini sağlarlar. Bu yolla toprağa ilave edilen azot, gübrelerle toprağa verilen azot gibi çevre kirliliğine yol açmaz.
Yem bitkilerinin derin kök sistemleri, toprağın alt tabakalarındaki, diğer bitkilerin ulaşamadığı besin maddelerine kullanarak bunların tarımsal döngü içine alınmasın sağlar. Özellikle çok yıllık türler, suda eriyen mineral maddeleri yapılarında saklayarak yıkanmadan korudukları gibi kalıntılarıyla daha sonra toprağa geri verirler. Sürekli bitki örtüsündeki çok yıllık türler, atmosferden bol miktarda karbondioksit alıp karbon tesbitini sağlarlar.
Toprak verimliliğinin artmasında yem bitkileri tarımının diğer bir rolü de bu bitkilerin toprakta bol miktarda organik madde bırakmalarından ileri gelmektedir. Yem bitkileri hem toprak üstü organları yani sap ve yaprakları bakımından çok zengin oldukları gibi, hem de toprak altı organları yani kök ve rizomları bakımından çok zengindirler. Özellikle çok yıllık türlerde zamanla bu toprak üztü ve toprak altı organları veya onların kalıntıları toprağın organik maddelerce yani humusca zenginleşmesini sağlamaktadır. Bu da torak ıslahında son derece büyük önem taşımaktadır. Yoğun bir kök sistemi oluşturan yem bitkileri, toprağın organik madde içeriğini önemli ölçüde zenginleştirir. Topraktaki organik madde miktarının fazla olması, hem toprakların besin içeriğin arttırdığı gibi, hem de özellikle kurak bölgelerde toprakların su tutma kapasitelerinin arttırdığından birim alan verimliliğinin yükseltilmesinde çok önemlidir.
Yem bitkileri tarımı, değişik tarımsal faaliyet konuları arasında sadece denge kurmakla kalmaz, aynı zamanda güvence, dayanışma ve destek görevlerini de görür. Diğer bir anlamda, işletmelerde yembitkileri tarımına yer vermekle “monokültür” tarım yerine “polikültür” tarım sistemi uygulanmış olur ki bu da doğal ve ekonomik risklerden doğacak zararların ortadan kaldırılmasında önemlidir.
Yem bitkilerinde tür çeşitliliği çok fazladır. Hemen hemen tüm ekolojik bölgelerde, işletme yapılarına uygun, kaliteli ve besleyici yem üretebilecek tür ve çeşitler mevcuttur. Hayvancılık, kaliteli yemi ucuz kullanabildiği ölçüde ekonomiktir. Yem bitkileri tarımına yer vermeyen bir tarım işletmesi rantabl olamamaktadır. Yem bitkileri tarımının ekim nöbetine girmesi zorunludur. Erozyon kontrolü, toprak ve su karuma önlemlerinin başında yem bitkileri yetiştirilmesi gelmektedir. Ülkelerin ulusal ekonomilerinde hayati bir önem taşıyan yem bitkileri tarımı, tarımsal yapının omurgasını oluşturarak gerek bitkisel gerekse hayvansal üretim bakımından tarımın bütün kolları arasında denge kurma rolü oynamaktadır.
Yorum Yazın