Tarım sektörü, artan nüfus, iklim değişikliği ve doğal kaynakların bozulması nedeniyle giderek artan bir baskıyla karşı karşıyadır. Dünyayı sürdürülebilir bir şekilde besleyebilmek için aile çiftçilerini tarım-gıda sistemlerindeki dönüşümün ön saflarında konumlandırmak gerekiyor.
Aile çiftlikleri dünya genelinde ekilebilir arazilerin yaklaşık yüzde 70-80'ini kapsamakta ve değer bazında dünyadaki gıdanın yüzde 80'inden fazlasını üretmektedir. Dünyadaki 570 milyon çiftliğin yüzde 90'ından fazlası ise aile işletmesidir. Türkiye'deki durum da bu küresel eğilimi yansıtmaktadır.
Aile çiftçiliğinin tarım-gıda sistemleri için öneminin farkında olan Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Ankara Üniversitesi Kalkınma Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (AKÇAM), Birleşmiş Milletler Aile Çiftçiliği On Yılı (UNDFF) kapsamında Tarım ve Orman Bakanlığı'nın desteğiyle aile çiftçiliği üzerine bir çalışma yürütmektedir.
Bu yıl başlayan "Türkiye'de Aile Çiftçiliğinin Geleceğine Bakış" başlıklı çalışmada, aile çiftliklerinin karşılaştığı zorlukları tespit etmek ve sürdürülebilir ve kapsayıcı çözümler geliştirmek amacıyla sırasıyla Nevşehir, Erzurum, Samsun ve Antalya 'da yerel çalıştaylar düzenlendi. Türkiye'deki aile çiftliklerinin sahadaki durumunu ve koşullarını tespit etmeyi amaçlayan yerel çalıştaylarda, aile çiftçileri, çiftçi örgütleri ve STK'lar ile kamu ve özel sektör temsilcileri de dahil olmak üzere tarım ve kırsal kalkınma sektörlerinden ilgili ulusal ve uluslararası paydaşlar bir araya geldi.
10 Temmuz 2023 tarihinde Ankara'da ilgili kilit paydaşların katılımıyla yukarıda belirtilen yerel çalıştay sonuçlarını gözden geçirmek ve aile çiftçiliğinin gelecekte karşılaşması muhtemel ana eğilimleri tartışmak üzere ulusal bir çalıştay düzenlendi.
Ulusal çalıştayın açılış oturumunda konuşan FAO Türkiye Temsilcisi ve Orta Asya Alt Bölge Koordinatörü Viorel Gutu, aile çiftçiliğinin, BM Uluslararası Aile Çiftçiliği Yılı (IYFF) olan 2014'ten bu yana küresel ölçekte önemli bir ilgi gördüğünü belirtti. Aile çiftçilerinin kırsal ekonomilerin bel kemiği olduğunu vurgulayan Gutu, FAO ve AKÇAM'ın bu değerli çalışmayla aile çiftçiliğinin karşılaştığı zorluklara küresel ölçekte yanıt verilmesine katkıda bulunduklarını ve bu vesileyle konunun Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları yolunda ulusal kalkınma gündeminin üst sıralarında yer almasını sağladıklarını ifade etti.
Gutu’nun ardından söz alan Ankara Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Orhan Çelik, Türkiye'de aile çiftçiliğinin geliştirilmesi için kurumlar arası işbirliğinin öneminin altını çizdi. Çelik ayrıca Ankara Üniversitesi'nin aile çiftçiliği ile ilgili girişimleri ve programları desteklemeye devam edeceğini teyit etti.
Daha sonra söz alan Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürü Burhan Demirok, Türkiye'de tarımın parçalı arazilere ve küçük ölçekli aile çiftliklerine dayandığını açıkladı. Buna göre, ülkenin geleneksel ve kültürel yapısı ile güçlü kırsal ve kentsel bağlantılarının aile çiftçiliğini desteklediğini belirten Demirok, ayrıca aile çiftçiliğinin tarımsal destekler programlanırken göz önünde bulundurulması gereken özelliklerinin de altını çizdi.
Açılış konuşmalarının ardından AKÇAM Direktörü Prof. Dr. Bülent Gülçubuk, "Türkiye'de Aile Çiftçiliğinin Önemi ve Temel Dinamikleri" başlıklı bir sunum yaptı. Ulusal çalıştay, FAO Türkiye Temsilci Yardımcısı Ayşegül Selışık'ın moderatörlüğünde "Türkiye'de Aile Çiftçiliğinin Geleceği" konulu bir panel oturumuyla devam etti. Aralarında Ankara'nın Kahramankazan ilçesinden katılan genç bir aile çiftçisinin de bulunduğu katılımcılar, ülkede aile çiftçiliğini geliştirmenin yollarını tartıştı. Oturum, aile çiftçiliği algısı üzerine katılımcılara uygulanan 14 sorudan oluşan bir anket ile sona erdi.
Ulusal çalıştayın öğleden sonraki oturumlarında yerel çalıştaylardan elde edilen kilit bulgular tartışıldı. Oturumlarda demografi, çevre, üretim, pazarlama, organizasyon ve finansal kaynakların sürdürülebilirliği gibi aile çiftçiliğini etkileyen çeşitli konular ele alındı. Tüm katılımcılar, aile çiftçiliğinin geleceğinde kadınların ve gençlerin rolünün kırsal yaşamın yeniden canlandırılması açısından kritik önem taşıdığı konusunda hemfikirdi.
Yukarıda bahsedilen yerel çalıştaylara dayanarak ve ulusal çalıştaydan elde edilen bilgiler ışığında, tarım sektöründeki karar vericileri ve uygulayıcıları desteklemek amacıyla "Türkiye'de Aile Çiftçiliğinin Geleceğine Bakış" başlıklı bir nihai rapor hazırlanacaktır. FAO ve AKÇAM arasındaki bu teknik işbirliği, daha sonraki projeler ve ortak eylemler için de bir model işlevi görecektir. Bu bağlamda, çalışmanın UNDFF kavramı çerçevesinde aile çiftçiliği için ulusal bir eylem planının yolunu açması beklenmektedir.
Söz konusu ulusal eylem planı, FAO ve Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD) liderliğindeki Ortak Sekretarya'nın çalışmaları kapsamında yayınlanan UNDFF Küresel Eylem Planı'ndaki yedi bileşenli politika genel çerçevesinden yararlanacaktır. Bu Küresel Eylem Planı aracılığıyla UNDFF girişimi, tüm dünyada aile çiftçilerini desteklemek için atılabilecek kolektif, tutarlı ve kapsamlı adımlar konusunda uluslararası topluma rehberlik etmektedir.
Kaynak:Tarım Pusulası
Yorum Yazın