Tahılda üretim ve kullanım kayıpları büyük boyutlarda

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, tahılda üretim ve kullanım kayıplarının büyük boyutlarda olduğunu bildirerek, “bu üretim döneminde, yaklaşık 1,7 milyon tonu üretimde, 1 milyon tonu kullanımda olmak üzere 2,7 milyon ton tahılı kaybedeceğiz. Kaybın toplam tutarı 1,4 milyar lirası üretimde, 0,8 milyar lirası kullanımda olmak üzere 2,2 milyar liraya yaklaşıyor” dedi.

Bayraktar, yaptığı açıklamada, 2016 yılında, birinci tahmin verilerine göre, 20,5 milyon ton buğday, 6 milyon 750 bin ton arpa, 6,4 milyon ton mısır, 552 bin ton pirinç elde edilecek 920 bin ton çeltik, 300 bin ton çavdar, 225 bin yulaf, 123 bin 243 ton da tritikale, darı, kaplıca, mahlut, kuş yemi ve sorgum olmak üzere diğer tahıl üretimi yapılmasının beklendiğini belirtti.

-Son yıllarda azalsa da üretim ve kullanım kayıpları halen yüksek-

Hala hasadı devam hububatta son yıllarda azalsa da üretim ve kullanım kayıplarının halen yüksek olduğunu vurgulayan Bayraktar, şunları kaydetti:

“Toplam 34 milyon 850 bin 243 tonluk bir tahıl üretimi yapılacağı tahmini var. Son açıklanan bitkisel ürün denge tablolarına göre, üretimde, buğdayın yüzde 5,5’i, arpanın yüzde 6’sı, mısırın yüzde 3’ü, çavdarın yüzde 1,3’ü, pirincin yüzde 1’i, yulafın yüzde 0,8’i, diğer tahılların yüzde 1,6’sı kaybediliyor. Kullanım kayıpları, pirinçte yüzde 3,22’yi, yulafta yüzde 2,98’i, çavdarda yüzde 2,96’yı, mısırda yüzde 2,91’i, buğdayda yüzde 2,82’yi, arpada yüzde 2,35’i, diğer tahıllarda yüzde 2,95’i buluyor.

Tahıl üretiminin yüzde 5,05’i üretimde, yüzde 2,75’i kullanımda kaybediliyor. Bu oranlar dikkate alınarak yaptığımız hesaba göre, bu üretim döneminde üretilecek 34 milyon 850 bin 243 tonluk tahılın yaklaşık 1,7 milyon tonu üretimde, 1 milyon tonu da kullanımda olmak üzere 2,7 milyon ton tahıl kaybedilecek.

Üretim ve kullanım toplamı olarak tahıllar içinde en fazla kayıp arpa ve buğdayda. Son verilere göre, üretilen arpanın yüzde 8,35’ini, buğdayın yüzde 8,32’sini, mısırın yüzde 5,91’ini, çavdarın yüzde 4,26’sını, pirincin yüzde 4,22’sini, yulafın yüzde 3,78’ini kullanamadan, üretim ve kullanımda kaybediyoruz. Üretim ve kullanımda kaybedilen buğday, son verilerdeki oranlar dikkate alınarak yapılan hesaplamayla, bu yıl 1,7 milyon tonu aşacak. Yaklaşık 560 bin tonu arpa, 380 bin tonu mısır olmak üzere 1 milyon ton buğday dışında tahıl kaybı olacak.

Nüfusu 11,3 milyon olan Belçika 1,8, 10,9 milyon nüfuslu Yunanistan ve 8,6 milyon nüfuslu Avusturya 1,6 milyon ton, 18 milyonluk Şili 1,5 milyon ton, 16,9 milyon tonluk Hollanda 1,3 milyon ton buğday üretiyor. Bizim kaybettiğimiz buğday onların üretiminden fazla. Bu israfı durdurmamız lazım.”

-Tahılda kaybın tutarı en düşük fiyatlarla bile 2,2 milyar liraya yaklaşıyor-

Kaybın ekonomik boyutlarının da büyük rakamlara ulaştığını bildiren Bayraktar, şöyle devam etti:

“Düşük vasıflı ekmeklik buğday, arpa, mısır ve Osmancık pirinci piyasa fiyatları, çavdar, yulaf ve diğer tahıllarda Toprak Mahsulleri Ofisi’nin satış fiyatlarını baz alarak yaptığımız hesaplamaya göre, buğdayda 0,9 milyar lirası üretimde, 0,5 milyar lirası kullanımda olmak üzere 1,4 milyar lirayı, arpada 0,3 milyar lirası üretimde, 0,1 milyar lirası kullanımda olmak üzere 0,4 milyar lirayı, mısırda yarıdan fazlası üretimde olmak üzere 0,3 milyar lirayı buluyor. Pirinç, çavdar, yulaf ve diğer tahıllarla birlikte rakam daha da büyüyor. Kaybın toplam tutarını en düşük fiyatlardan hesaplasak bile 1,4 milyar lirası üretimde, 0,8 milyar lirası kullanımda olmak üzere 2,2 milyar liraya yaklaşıyor.

Bilimsel araştırmalara göre hasatta dane kaybı yüzde 3’ü geçmemeli. Oysa buğdayda yüzde 5,5, arpada yüzde 6 üretim kaybı var. Demek ki üretim kaybı en az yarıya indirilebilir. Bu durumda en düşük fiyatlarla hesaplandığında bile 0,7 milyar liralık bir kaybın önüne geçilmiş olur.”

-Tarım alanlarının sınırına gelindi-

Dünyada gıda güvencesini sağlanmasının gittikçe zorlaştığını, tarım alanların sınırına gelindiğini, bu aşamadan sonra verimliliği artırmadan üretim artışının pek de mümkün olamayacağına dikkati çeken Bayraktar, şu bilgileri verdi:

“795 milyon insan dünyada açlık çekerken, bu kadar büyük miktarlarda ürün kaybının izahı yoktur. Kaybedilen bu kadar tahılın yarısı kurtarılsa, milyonlarca insanın gıda güvencesi sağlanır. Yaz kış demeden, yağmurda çamurda, gecesine gündüzüne katarak üretim yapan çiftçimizin emeği kaybedilen her tahıl tanesiyle ziyan olurken, ülkemiz de milyarlarca liralık ekonomik kayba uğramaktadır.”

-Kayıpların en aza indirilmesi için yapılması gerekenler-

Hasat ve depolama safhasında meydana gelen kayıpların en aza indirilmesinin gerekli olduğunu bildiren Bayraktar, şöyle devam etti:

“Ülkemizde hasat işlemlerinin çoğunluğu biçerdöverlerle yapılmaktadır. Tarım arazilerimizde tohum ekim aşamasında arazi iyi tesviye edilip diğer teknik tedbirler de alınmak suretiyle, çiftçilerimizin büyük emek ve masrafla üretmiş oldukları ürünün, biçerdöverlerle hasadı sırasında meydana gelen tane ve sap kayıpları ile dane hasarları en aza indirmelidir.

34,85 milyon ton olan tahıl üretiminin 2,7 milyon tonunu kullanmadan kaybetme lüksümüz yoktur. Fevkalade yüksek bir rakam olan bu kayıpların en aza indirilmesi gerekir.

Dane kayıplarını en aza indirmek, üretim safhasındaki israfı önlemek için;

Biçerdöverlerin ayar ve bakımları çok iyi yapılmalı,

Sadece operatör belgeleri olan sürücülere hasat yaptırılmalı,

Ürün sahibi hasat sırasında tarlasında bulunarak dane kayıplarını kontrol etmeli, sürücüyü uyarmalı, uyarıya uymayan operatörü en yakın Gıda, Tarım Hayvancılık İlçe veya İl müdürlüğüne bildirmeli,

Hasat olgunluğuna gelmemiş ürünler kesinlikle hasat edilmemeli, hasat sırasında nem dikkate alınmalı, çiğ kalkmadan hasada başlanmamalı ve çiğ düşmeden hasada son verilmeli,

Biçerdöverlerin hassas ayarları ürünün cinsi, durumu dikkate alınarak tekniğine uygun yapılmalı,

Biçerdöverlerin ilerleme hızı, biçerdöverin özelliğine, arazinin yapısına, ürünün cinsine göre belirlenmelidir.”

-Lisansı depoculuk geliştirilmeli-

Ayrıca depolamada, ambar hastalık ve zararlılarıyla mücadelenin de önem taşıdığını bildiren Bayraktar, “Özellikle depolamadan kaynaklanan kayıpların en aza indirilmesi için lisanslı depoculuğun ve TMO tarafından uygulamaya konan emanet usulü alımların ülke genelinde yaygınlaştırılması gerekmektedir. Lisanslı depoculuğun yaygınlaşması, hububatta depolama kayıplarını en aza indirecek, aynı zamanda tarımsal üretim ve fiyatların istikrara kavuşmasını, sanayicinin istediği kalitede hammaddenin piyasada her an bulunabilirliğini de sağlayacaktır” dedi.

-Verimlilik artırılarak tahıl üretimi 50 milyon ton dolaylarına çıkarılabilir-

Kayıpları indirmenin yanı sıra tahılda üretimin de artırılması gerektiğini vurgulayan Bayraktar, sertifikalı tohum kullanarak, gübre başta olmak üzere kültürel işlemleri eksiksiz yaparak, sulama yatırımlarını tamamlayarak, çok uzun olmayan bir gelecekte verimliliğin yüzde 40-50 artırılabileceğini ve üretimin 34,85 milyon tondan rahatlıkla 50 milyon ton dolaylarına çıkarılabileceğini belirtti. Bayraktar, sulama yapılarak nadas alanlarının daraltılması, tarım dışına çıkarılmış alanların yeniden tarıma kazandırılmasıyla tahıl üretiminin 50 milyon tonun bile üzerine yükseltilebileceğinin unutulmaması gerektiğini, bu durumda Türkiye’nin içinde bulunduğu bölgenin hububat ambarı olacağını ve milyarlarca dolarlık ihracat yapabileceğini bildirdi.