Kuraklık nedeniyle gıdaya daha fazla harcadık

Geçen yıl Türkiye genelinde yerleşik ve yerleşik olmayan hane halklarının yaptığı harcamalar, bir önceki yıla göre yüzde 9,1'lik artışla 1 trilyon 275 milyar lira olarak gerçekleşti. 

Milli geliri destekleyen önemli bileşenlerden yurt içi tüketim, geçen yıl enflasyonla aynı düzeyde artış gösterdi. İç tüketimin ekonomik büyümeyi desteklemede zayıf kalmasında vatandaşın kredi kanalıyla yaptığı harcamalara getirilen sınırlamalar etkili oldu.

Tarımsal üretimin kuraklık, don ve dolu gibi doğa olayları nedeniyle zarar görmesi sonucu artan işlenmemiş meyve, sebze fiyatları, hane bütçesinden gıdaya aktarılan payı da yükseltti. Gıda, içki ve tütün harcamaları yurt içi tüketimin dörtte birinden fazlasını oluşturdu. 

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, geçen yıl ulaşılan 1 trilyon 749 milyar 782 milyon liralık Gayri Safi Yurt içi Hasıla'nın (GSYH) yüzde 72,9'u yurt içi tüketimden kaynaklandı. 2013'te cari fiyatlarla yerleşik ve yerleşik olmayan hane halklarının yurt içi tüketimi 1 trilyon 168 milyar 608 milyon 230 bin lira oldu. Söz konusu tutar 2014'te 1 trilyon 275 milyar 488 milyon 611 bin lira düzeyinde gerçekleşti. Buna göre iç tüketimdeki artış yüzde 9,1'i buldu.

Bu dönemde, yerleşik hane halklarının yurt içi tüketimi 1 trilyon 192 milyar 174 milyon 119 bin lira, yurt dışı tüketimi ise 11 milyar 104 milyon 530 bin lira oldu. Yabancıların Türkiye'deki tüketimi de 83 milyar 314 milyon 491 bin lira olarak hesaplandı. 

En çok yeme içmeye harcandı

Yerli ve yabancıların Türkiye'de yaptığı harcamaların dağılımına bakıldığında, ilk sırayı yüzde 25,9'luk pay ve 330,3 milyar lira ile gıda, içki ve tütün aldı. Söz konusu harcamalar, bir önceki yıla göre yüzde 13,6 arttı.

İkinci sıradaki ulaştırma ve haberleşme harcamaları 2013'e göre yüzde 12,1 artarak 264,6 milyar lira oldu. 

Yurt içi tüketim harcamalarının en büyük üçüncü kalemini konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlardaki giderler oluşturdu. Bu gruptaki harcamalar yüzde 9,1 artarak 233,5 milyar liraya ulaştı. 

Mobilya ev aletleri ve ev bakım hizmetlerine 95,5 milyar lira, lokanta ve otellere 88 milyar lira, giyim ve ayakkabıya 58,7 milyar lira, eğlence ve kültüre 49,9 milyar lira, sağlığa 39,1 milyar lira, eğitime 17,2 milyar lira harcandı. 

Geçen yıl harcama kalemleri arasında en fazla artış yüzde 17,2 ile eğitim grubunda görüldü, en az artış ise yüzde 2,4 ile giyim ve ayakkabı grubunda gerçekleşti. Çeşitli mal ve hizmetlere yapılan harcamalar ise yüzde 13,9 geriledi.

'Kuraklık, hane bütçesinde gıdaya aktarılan payı arttırdı'

Hane halklarının tüketiminde aslan payını gıda kaleminin almasının sürpriz bir sonuç olmadığını vurgulayan Kocaeli Üniversitesi İktisat Bölüm Başkanı ve Uluslararası Ekonomi Uzmanı Prof. Dr. Yusuf Bayraktutan, " Gıda ve beslenme, gelir düzeyi ne olursa olsun insanların ihmal edemeyeceğiharcama alanları. Bir de gıda fiyatlarındaki artış hane halkı bütçesinden gıdaya aktarılan tutarın artmasını beraberinde getiriyor. Son 2 yıldır kuraklık nedeniyle işlenmemiş gıda fiyatlarındaki artış sonucu, insanların aynı miktarda gıda tüketse bile bütçelerinden daha fazla geliri beslenmeye ayırmalarına yol açıyor. Bu da diğer sektörler için kullanılabilecek gelirin düşük düzeyde kalmasına neden oluyor" değerlendirmesinde bulundu.