Eski Köye Yeni Adet, ‘Yayla Seracılığı’

Yaş sebze üretimi açıkta ve sera şartlarında Antalya ve Fethiye gibi sahil kesimiyle, rakımı düşük olan yörelerde yapılmaktadır.  Söz konusu mahallerde üretim sıcakların başladığı tarihlerde yani Haziran ayının ortalarında tamamlanmaktadır. Haziran ayından sonraki dönemlerde yaş sebze ihtiyacı rakımı yüksek olan, serin bölgelerde yapılan üretimlerle karşılanabilmektedir. 

Denizli tarım alanları içinde %3'lük bölümde sebze üretimi yapılmaktadır. Karışık Sebze üretiminin yoğunlaştığı Acıpayam, Sarayköy, Buldan, Güney (Ertuğrul Mahallesi) olmakla birlikte, İlçelere özel ürünlerde dikkate değerdir. Kale Biberi, Çameli Fasulyesi, Acıpayam-Çakır havucu, Çal bamyası, Buldan Karabalık Patlıcanı bunların başında gelmektedir. Denizli' de açıkta sebze ağırlıklı olarak Kavun, Karpuz ve Domates yetiştiriciliği olarak yapılmaktadır. Bu ürünleri genellikle biber ve hıyar izlemektedir.

Acıpayam'ın yeşilliklerinde, Çal'ın bağları, Çameli'nin ceviz ve çamlarının içinde, Serinhisar'ın nohut- buğdayları ile Tavas'ın tütün tarlalarında seralar bariz bir şekilde görülmeye başlandı. İlçelerde üretilen ana ürünlerin yanında, örtüaltı sebze üretimi telaşı yaşanmaktadır. Nisan ayı ile Kasım hatta Aralık ayına kadar örtüaltında yapılan üretim yayla seracılığı olarak anılmaktadır.

Acıpayam 65 dekar, Çal 55 dekar, Çameli 100 dekar, Serinhisar 20 dekar ve Tavas 5 dekar olmak üzere İlçelerde yayla seracılığı faaliyetleri kapsamında sera yapımları artış göstermiştir. 245 dekar seranın kurulumu tamamlanmıştır. Kurulan sera alanı çok fazla olmamakla beraber Denizli'de rakımı 900-1.000 metre'den yüksek olan bölgelerde artış potansiyeli yüksektir. Yaş sebze talepleri ve son birkaç yıldır oluşan fiyatlar üreticileri memnun etmektedir. Yayla özelliği gösteren İlçelerde de yaş sebze üretimlerine ve özellikle örtüaltı üretimlerine ilgi artmaktadır.

Açıkta üretime göre sera üretiminde ürünler daha kaliteli, taşıma ve depolamaya dayanıklı, şekli düzgün ve parlak, firesi az, ilaç kullanımını azaltan yöntemler olan biyolojik ve biyoteknik mücadele yöntemleri açıkta üretime göre daha etkilidir.

Sera kurulumu üreticilerin kendi imkânları ile yapabildiği gibi, Ziraat Bankasının veya Tarım Kredi Kooperatiflerinin düşük faizli kredileri yanında orman köyleri için Or-köy kapsamında seralar yapılabilmektedir. Arsa payı hariç 30-35 bin TL/dekar maliyetle seralar kurulabilmektedir.

Denizli'deki yayla seralarında domates üretilmektedir. 2016 yılı Mart ve Nisan aylarında hava sıcaklıklarının mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi dikim işlerini geçen seneye göre 2-3 hafta öne çekmiştir. Bu kapsamda Nisan ayının ilk haftasında domates dikimlerin yapıldı. Gece sıcaklıklarının düşük olduğu günlerde sera içerisinde soba yakıldı. Acıpayam, Çal, Çameli, Serinhisar ve Tavas İlçelerindeki seralarda ilk hasat dikimden 80 gün sonra, Haziran ayında yapılmıştır.

Nisan ayında domates fidelerinin dikimiyle başlayan seralarda üretim, fideleri askıya alma, koltuk alma, çapa ve yabancı ot temizliği gibi işler titizlikle yürütülmüştür. Dekara ortalama 2 bin fide dikilmektedir. 8 veya 10'uncu çiçeklerde (maça) domates bitkisinin tepesi kesilerek, domateslerin irileşmesi ve kırmızı rengi alması sağlanmaktadır. Domateslerin üretimi sonbahar donlarına kadar devam etmekte, normal bir üretim sezonu sonunda yayla seralarından dekar başına 20-25 ton ürün alınmaktadır. Domates fiyatlarının 1 TL nin altına düşmediği 2016 yılı fiyatları, yayla seracılığı yapan üreticileri memnun etmiştir. Örtüaltı domates üretimi ile alternatif ürünler üreterek gelir düzeylerini artırmayı başarmışlardır.

Yaz mevsimi boyunca yaş sebze tedarikçileri taleplerini karşılamak için, yayla bölgelerindeki üretimlere yönelmiş durumdadırlar. Bu kapsamda yayla seracılığı faaliyetleri de yaygınlaşmaya başlamıştır. Mart ve Nisan aylarında dikilen domatesler Haziran sonu ve Temmuz ayının başlarında hasat edilerek piyasaya girmektedir. İstanbul, Ankara ve Bursa gibi Büyükşehirlerin domates ihtiyaçları bu bölgelerden sağlanmaktadır.  Yaz dönemi yayla seracılığı sadece Batı Akdeniz'de değil, Anadolu'da rakımı 600 metre üzerinde olan birçok bölgesinde de ilgi görmeye başlamıştır.