Büyümede lokomotif tarım ve sanayi

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından bugün açıklanan 2. çeyrek büyüme rakamları yüzde 3,8 ile piyasa beklentilerinin üzerinde gelirken, böylece yılın ilk yarısına ilişkin Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) artışı da yüzde 3,1 oldu.

Ana sektörler bazında bakıldığında yılın ikinci çeyreğinde yüzde 6,7'lik büyümeyle tarım, ormancılık ve balıkçılık öne çıktı. Yılın ilk çeyreğinde yüzde 0,4 artan sanayi sektörünün 2. çeyrekte yüzde 4,1 büyümesi dikkati çekti. Söz konusu sektörün alt kalemlerinden olan imalat sanayideki GSYH artışı ise yüzde 5'e çıktı.

Böylece, bu yılın 2. çeyreğinde GSYH içindeki payı, tarım sektörünün yüzde 7,3'e yükselirken, sanayi sektörünün payı yüzde 34,6'ya ulaştı.

Konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan AA Finans Analisti ve Ekonomist Haluk Bürümcekçi, ikinci çeyrekte beklentilerin üzerinde gelen büyüme verileriyle, ilk yarı büyüme hızının yüzde 3,1'e ulaştığını söyledi.

Bürümcekçi, üretim yöntemiyle hesaplanan Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) verilerinin, lokomotif sektörler olarak tarım ve sanayiyi öne çıkardığına dikkati çekerek, şunları kaydetti:

"İktisadi faaliyet kollarına göre sabit fiyatlarla gerçekleşen yıllık büyüme oranları ikinci çeyrekte ana sektörler için, tarımda yüzde 6,7, imalat sanayide yüzde 5, inşaatta yüzde 2, ticarette yüzde 2,6 düzeyinde oluştu. Harcamalar yöntemiyle hesaplanan GSYH verileri ise yurt içi tüketimin toparlanmaya devam ettiğini, büyümeyi ise dış talebin aşağı çektiğini yansıttı. Harcama grupları arasından büyümeye en yüksek katkının yüzde 3,6'yla yurt içi tüketim ve yüzde 2,3'le de özel yatırımlardan geldiği izleniyor."

"2015 yılı tahminimiz için riskler sınırlı da olsa aşağı yönde"

Üst üste dördüncü çeyrektir artan özel yatırımların, büyümenin kompozisyonu ve sürdürülebilirliği açısından olumlu bir gelişme olduğunu belirten Bürümcekçi, "Ancak bu eğilimin yenilenecek genel seçimler ile küresel ekonomi ve piyasalardaki dalgalanmaların oluşturduğu belirsizlik ortamında devam edip etmeyeceğine ilişkin soru işaretleri bir hayli fazla" diye konuştu.

Bürümcekçi, öte yandan arındırılmamış sanayi üretiminin yılın üçüncü çeyreğine daha zayıf bir hızda başladığına işaret ederek, ihracatın 3. çeyreğin ilk iki ayında daralma eğilimini korumasının da büyüme eğilimi açısından sorun yaratmaya devam edeceğini bildirdi.

Gelecek dönem görünümünü ele alındığında, büyümenin 2015 yılının ikinci çeyreğine göre bir miktar güç kaybettiği yönündeki düşüncelerini dile getiren Bürümcekçi, "Sonuç olarak yüzde 2,9 düzeyinde bulunan 2015 yılı tahminimiz için risklerin sınırlı da olsa aşağı yönde olduğunu düşünüyoruz" dedi.

"Kamu yatırımlarının büyümeye katkısı oldukça sınırlı oldu"

İş Yatırım Menkul Değerler AŞ Ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu da Türkiye'nin yılın ikinci çeyreğinde yıllık bazda yüzde 3,8 ile beklentilerin üzerinde büyüdüğünü ifade etti.

Büyümeye 3,6 puan ile en büyük katkının özel tüketimden geldiğini belirten Kömürcüoğlu, "Bu katkı, 2013 yılı son çeyreğinden bu yana en yüksek seviyede. Tüketimde öne çıkan kalem ise ulaştırma ve haberleştirme gurubu. Dolayısıyla seçim öncesi büyük harcama kalemlerinin öne çekildiği yönündeki görüş destekleniyor" diye konuştu.

Kömürcüoğlu, net ihracatın büyümeye olumsuz katkısının devam ettiğine dikkati çekerek, özel sektör kaynaklı güçlü bir yatırım artışı olduğunu, bunun da büyümeye 2,3 puanlık katkı sağladığını dile getirdi.

Önceki üç çeyrekte stok biriktiren üreticilerin, ikinci çeyrekte stoklarını erittiğini vurgulayan Kömürcüoğlu, şunları ifade etti:

"Kamu tarafında ise 0,8 puanlık kamu tüketimi dikkat çekerken kamu yatırımlarının büyümeye katkısı oldukça sınırlı oldu. Yılın ikinci yarısında hem yatırım kanalında hem de özel tüketimde ivme kaybı bekliyoruz. Ancak ilk çeyrek verisindeki yukarı yönlü güncelleme ve ikinci çeyrek büyümesinin beklentilerin üzerinde gelmesi sebebiyle yüzde 2,6 olan yılsonu büyüme tahminini yüzde 2,8'e yükseltiyoruz."

"Son 5 çeyreğin en yüksek büyüme performansı"

Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) Ekonomi Uzmanı Prof. Dr. Erdal Tanas Karagöl ise Türkiye ekonomisinin, 2009'un son çeyreğinden itibaren 23 çeyrek süresince kesintisiz bir ekonomik büyüme performansı sergilediğini söyledi.

Bu yılın 2. çeyreğinde yüzde 3,8'lik GSYH artışıyla, son beş çeyreğin en yüksek büyüme performansının gerçekleştirildiğine işaret eden Karagöl, şunları kaydetti:

"2015 yılı ikinci çeyrek mal ve hizmet ihracat oranı yüzde 2,1 azaldı. Hane halkı nihai tüketim harcamalarında bir önceki çeyreğe göre yüzde 5,6 artış yaşanırken, devletin nihai tüketim harcamaları ise yüzde 7,2 yükselmiştir. İthalat oranında yaşanan artış yüzde 1,6 olarak gerçekleşmiş ve dolayısıyla 2015 yılı ikinci çeyrek ekonomik büyümesine iç talebin katkısı etkili olmuştur."