Asıl sorun yine DAYIBAŞILAR!

Manisa’da kamyonet kasasında 15 kişinin öldüğü mevsimlik işçi kazası, geçici işçilerin çalışma ilişkilerinde yaşanan sorunları bir kez daha gündeme getirdi. Mevsimlik işçilerin çalışma şartlarını standartlara kavuşturmak için ortada, hem 2010’da yayınlanarak mülki idarelere gönderilmiş Başbakanlık genelgesi, hem de burada işveren olan tarım arazisi sahiplerine işçi temin eden Tarım İş Aracıları Yönetmeliği bulunmasına rağmen, düzenlemelere uyulmaması facialara zemin hazırlıyor. Mevsimlik işçilerin çalışma ilişkilerine bakıldığında özellikle Soma ve Ermenek’teki dayıbaşılık sistemine benzer işçi temin eden işçi aracılarının ciddi paralar kazanmalarına rağmen işçileri tarlaya ulaştırmada güvenli ortam yaratmaması ciddi problem. Dünkü kazada şoför dahil akrabaların tarlaya kendi imkânlarıyla gitmesi söz konusu ancak, işçi aracıları genel olarak standardı düşürüp güvenliği tehlikeye atan ana faktör olarak dikkat çekiyor. Çünkü 25-30 bin liraya standartlı koltukları olan minibüs alıp bu aracı sigortalama zorunluluğu aracıya külfetli geliyor.

EN UZUN SEZON ASMA YAPRAĞINDA

Asma yaprağı toplayan işçiler kilo başına ortalama 1.5 lira alıyorlar. Ortalama 30 kilo yaprak toplayabilen işçiler günde 45 lira kazanıyor. Ancak 50 kilo toplayıp 75 lira ya da 100 kilo toplayıp 150 lira alanlar da oluyor. Ancak işçi aracıları her işçi başına günde 3 lira aracılık ücreti alıyor. Çoğu Güneydoğu olmak üzere bölgelerden işçiler şehirlerarası otobüslerle bilet alıp geliyor. Tarla sahibi ile anlaşarak 100 işçi getiren bir aracı işçi başına 3 liradan günde 300 lira, ayda da 9 bin lira kazanıyor. Asma yaprağı 3 ayla mevsimlik işin en uzun sürdüğü ürün. Ancak çok daha fazla işçi getirip, bunu organize edemeyince alt işçi aracılarına pay vererek işi havale edenler de bulunuyor.

SURİYELİ YARI FİYATINA

Mevsimlik tarım işinde de Suriyelilerin sayısı giderek artıyor. Ancak bir işçi günde 45 lira alırken, Suriyelinin 20-25 liraya çalıştığı belirtiliyor.

GENELGENİN İLK MADDELERİ ULAŞIMLA İLGİLİ

23 Mart 2010 tarihli Başbakanlık genelgesinin 3 ve 4. maddeleri ulaşım güvenliğine dikkat çekiyor. Genelgenin 3. maddesinde "Göç döneminde yolculukların güvenli ve sağlıklı yapılabilmesi maksadıyla, koordinasyon sağlanacak, trafik denetimleri artırılacak, araç ve trafik güvenliğinin gerektirdiği kontroller hassasiyetle ve sıklıkla yapılacak" deniliyor. 4. maddede ise ihtiyaca göre tren seferlerinin artırılmasından bahsediliyor.

KAMYONETTE TON BAŞI İKİ KİŞİ AYAKTA YASAL

Manisa’da tarım işçilerinin uğradığı kazada işçilerin üstü açık araçla taşınması can kaybını artırırken, Karayolları Trafik Yönetmeliği'nin kamyon, kamyonet ve traktörle insan taşımaya izin verdiği belirlendi. TBMM Araştırma Komisyonu, yönetmeliğin değiştirilmesini istedi. Raporda, Karayolları Trafik Yönetmeliği'nin 130. ve 131. maddelerinin, belirli güvenlik tedbirlerinin alınması kaydıyla kamyon, kamyonet ve tarım traktörleri ile insan taşınmasına izin verdiğine dikkat çekildi.

TRAKTÖRDE 3 KİŞİ

Yönetmeliğe göre, uygun oturma yerleri yapılması, kasa kenarlarının kapalı ve üzerinin örtülü olması şartıyla taşıma sınırının her tonu için 2 yolcuyu aşmamak üzere kamyon, kamyonet, römork ve yarı römorklarla işçi taşınabiliyor. Kasanın yanı ve arka kapaklarının 90 cm yükseklikte olması ve karoser zemininden itibaren 120 cm yüksekliğinde elle tutulacak korkuluk bulunması şartıyla taşıma sınırının her tonu için ayakta 2 işçi taşınmasına da izin veriliyor. Traktörlerde ise, "Tarım ürünlerinin toplanması, yüklenmesi veya boşaltılması amacıyla tarla veya işyerine götürlüp getirmek üzere lastik tekerlekli traktörlerin römork veya yarı römorklarına, oturmaları şartıyla, taşıma sınırının beher tonu için en çok 3 kişi bindirilmesine" izin veriliyor.

20 ARACI VAR AMA SERTİFİKALI ARACI 3

Kazanın olduğu Gölmarmara’nın Ziraat Odası Başkanı Erdal Ziyan, yönetmeliğe göre ilçelerinde işçi aracılığı yapanların sayısının 3’ü geçmediğini ama bu işi yapan işçi aracısı sayısının 20’ye yakın olduğunu söylüyor. 23 Mart 2010’da yayınlanan Başbakanlık genelgesine uygun olarak, “İlçe Mevsimlik Gezici Tarım İşçileri İzleme Kurulu”nun daha önce oluşturulduğunu, hatta kurallara uygun olarak konaklama alanları oluşturulduğuna dikkat çeken Erdal Ziyan, “Hatta bununla ilgili gerekli bütçe de gelmişti. Bu yıl ise izleme kurulu toplanmadı” dedi. İzleme kurulunun o ildeki ve ilçedeki ilgili kurum ve kuruluş, işçi, aracı ve işveren (toprak sahibi/işleyen) temsilcilerinin katılımı ile oluşturulması gerekiyor.