Ailelerinin kaderini paylaşıyorlar

İstanbul Bilgi Üniversitesi Göç Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından, Adana’da çalışan mevsimlik tarım işçileri hakkında hazırladığı, “Ben Kendim Büyüdüm Demiyorum” başlıklı araştırması, çocuk işçilerin çalışma koşularını ortaya koydu. Bernard Van Leer Vakfı desteği ve Çukurova Kalkınma Ajansı işbirliğiyle 1 Şubat 2016-31 Ocak 2017 döneminde gerçekleştirilen, “Adana’da (Mevsimlik Gezici) Tarım İşçilerinin Çocuklarının Yaşam Koşullarının Çocuğun İyi Olma Hali Perspektifinden İyileştirilmesi Projesi”, Pınar Uyan Semerci ve Emre Erdoğan tarafından rapor haline getirildi. Çukurova Bölgesi’nde 18 yaş altı çocuk emeğinin tarımda yaygın bir biçimde kullanıldığına dikkat çekilen raporda, mevsimlik gezici tarım işçilerinin 12-18 yaş arası çocuklarının yüzde 73’ünün tarlada çalıştığı kaydedildi. 

Rapordan öne çıkan tespitler şöyle:
9 saatten fazla mesai
6-10 yaş arası çocukların yüzde 7’si tarlada çalışırken, bu oran 11-14 yaş yaş diliminde erkek çocuklarda yüzde 52, kız çocuklarında yüzde 60’a yükselmiştir. 15-18 yaş dilimine gelindiğinde tarlada çalışanların oranı yüzde 91’dir. Başka bir deyişle her 10 gençten dokuzu tarlada çalışıyor. Çocuklar tarlada ortalama 14-16 yaşlarında çalışmaya başlıyor.
Çocuklar ortalama bir günde 9 saatten fazla tarlada çalışıyor. Yüzde 27 civarında bir oran 9-11 saat arasında çalışırken, yüzde 70’i, 11 saatten fazla bir süreyi tarlada çalışarak geçiriyor.
Yüzde 8’i 15’inde anne 
Kadınlar ilk çocuklarını ortalama 21 yaşında doğururken, yüzde 8’lik bir kesim ise ilk doğumunu 15 yaşından küçükken yapıyor.
Çadır yerlerinde çalışan kadınlar ve erkekler arasında eğitim düzeyi açısından önemli bir fark bulunuyor. Erkeklerin yüzde 17’si hiç okula gitmemişken, bu oran kadınlarda yüzde 31. İlkokul çağındaki çocukların yüzde 15’i bu eğitime erişmezken, 11-14 yaş diliminde okula devam etmeyenlerin oranı erkeklerde yüzde 18, kız çocuklarda yüzde 32’ye yükseliyor. 15-18 yaş dilimindeki genç erkeklerin yüzde 59’u, genç kadınların yüzde 73’ü eğitimlerini terk ederken, 19-24 yaş dilimine gelindiğinde eğitimi terk edenlerin oranının yüzde 90’a yükseldiği gözlemleniyor.
İşçilerin yüzde 82’si bez ya da naylon çadırda yaşarken, yüzde 18’i sazdan yapılmış kulübelerde kalıyor. Çadırlarda yaşayan ailelerin, yüzde 64’ü kendisini güvensiz hissediyor. Çadır yerlerinde güvensizlik yaratan etkenlerin başında ise, kanallar, kum ve sel baskınlarını, yol kenarı olmasından doğan olası trafik kazaları.
Çadırlarda yaşayan çocukların yüzde 80’i okul öncesi eğitim alamıyor.
Çocuk işçilerin günlük yevmiyeleri 40 TL. Çocukların yüzde 75’i ücretlerinin babaları tarafından alındığını söylüyor.
Evlerine dönemiyorlar 
Görüşülen aileler çoğunluğu, 15 yıldır mevsimlik tarım işçiliğiyle geçiniyor. Çadırlarda yaşayan ailelerin yüzde 63’ü evine dönerken, yüzde 37’lik bir kesim evlerine dönemediğini söylüyor.
Mevsimlik tarım işçileri tarlaya gelirken traktör ya da römork gibi emniyetsiz araçlarda taşınıyor.
Mevsimlik tarım işçisi ailelerin yüzde 50’sinin herhangi bir kişi ya da kurumu borcu bulunuyor.
Ailelerin yüzde 94’ü çocukların oynayabileceği bir alan olmadığın kaydediyor.
Çocukların çadır yerlerindeki iş yükü arasında; su taşımak, ateş yakmak, ekmek pişirmek, çadır temizliği, yemek yapmak, küçük kardeşe bakmak, odun toplamak gibi görevleri içeriyor.
Tarlada çalışmak zorunda kalan çocuklarda görülen rahatsızlıkların oranları ise şöyle: Yüzde 42 yüksek ateş, yüzde 35 nezle, yüzde 35 ishal, yüzde 29 bronşit.
Raporda, okulda mutsuz olduğunu düşünenlerinin oranı yüzde 9 iken; çadır yerinde mutsuz olanların oranını yüzde 38’e yükseldiği görüldü.

‘Okula gitmek istiyorum ama çalışmak zorundayım’

Raporda, anlatımlarına yer verilen kız çocuklarından biri, “Okula gitmek ister misin” sorusuna, “İstiyorum ama yani iş olduğu için gidemiyorum. Abilerim, ben çalışıyoruz. O yüzden gidemiyorum” dedi.
Başka bir çocuk ise, “Okula gitmek istiyorduk da işten dolayı maalesef engeller çıktı” ifadelerini kullandı. Çocuk işçilerden bir diğeri de, “Çalışmak zorundayım, okula gitme imkânım yok” diye konuştu.