‘35’lik zeytinyağı hile korkusu saldı

Son iki yıldır kuraklık ve hastalıkların ardından gelen düşük rekolte sorunuyla boğuşan zeytinyağında, fiyatlar tavan yaptı. Raflarda litrelik zeytinyağının satış fiyatı 25-35 lira arasında değişirken, işin uzmanları uyarıyor. Yükselen fiyatlar tüketiciyi zeytinyağından kaçırıyor, tağşiş ve hileye dikkat! 

Yükselen fiyatlar nedeniyle satışların düşmesi birçok marketin zeytinyağı raflarını daraltmaya başlamasına yol açıyor. Bunların yerini ise sıvı yağ  doldurmaya başladı. Zeytinyağında ihracat oranının ise 3-5 bin tonlara kadar düşmesi beklenirken, son iki yılda 5 önemli ihracatçı firmanın fabrikalarını kapatarak sektörden çekildiği belirtiliyor. Aslında, Türkiye 3 yıl öncesine kadar dünyada hatrı sayılır bir ihracat oranına sahipti. 92 bin ton olan bu oran iki yıl önce 36 bin tona geçen yıl ise 14 bin tona düştü. Yeni sezonda ise 3-5 bin ton arası bir ihracat bekleniyor. 

‘Çok pahalı yiyoruz’

Artan fiyatlar nedeniyle Türkiye’den yapılan zeytinyağı ihracatı ton başına diğer ülkelere oranla 5 bin lira daha pahalı oluyor. Önemli zeytin ve zeytinyağı üreticilerinden olan Türkiye aynı zamanda bu ürünleri en pahalıya tüketen üretici de diyebiliriz. Üretici fiyatlarına baktığımızda Mısır’da litresi 6 lira olan zeytinyağı, Tunus’ta 7.5 lira, Yunanistan’da 9.5 lira, İspanya’da 10 lira, Türkiye’de ise 17 lira.  

‘Fiyat sınırı aştı’

Yıllardan bu yana yapılan kampanyalarla tüketiciye kazandırılmaya çalışılan ‘zeytinyağı alışkanlığının’ fiyat artışıyla giderek yeniden azaldığını belirten Tariş Zeytinyağı Birliği kökenli Başkan Fatih Cenikli, “Tüketicinin kabul edebileceği bir fiyat noktası vardır, o noktaya kadar alır ama artık sınıra dayandı ve vazgeçme noktasına geldi. O yüzden marketlerde bile dikkat eden pek çok sıvı yağ çıkmaya, sıvı yağ reyonları genişlemeye ancak  zeytinyağı rafları küçülmeye başladı” dedi. 

Zeytinde iki yıllık süreçte yaşanan ‘yok yılının’ gelecek dönem daha verimli olacağını tahmin ettiklerini belirten Cenikli, fiyat artışının devam ederek tüketiciyi korkuttuğunu dile getirdi. 

Cenikli, “Eskiden hasat olunca fiyat gerilerdi, bu sene hiç gerilemedi. O yüzden endişe verici oldu. Fiyat artışı nedeniyle pek çok ithal zeytinyağı markası çok yüksek vergiler olmasına rağmen göze alarak pazara girdi” dedi. 

Tağşiş iki kat arttı

Zeytinyağı en fazla hileye maruz kalan gıda ürünleri arasında ön sıralarda yer alıyor. Bu haksız kazanç yollarından ilki sızma zeytinyağı olmayan zeytinyağının sızma olarak hileli satılması. İkincisi ise diğer sıvı yağların zeytinyağına katılarak tağşiş yapılması. Geçen yıldan bugüne kadar tağşişin zeytinyağında iki kat arttığını vurgulayan Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Gürkan Renklidağ, zeytinyağı tüketimini artırmak için yıllardır verilen mücadelenin de büyük zarar gördüğünü dile getirdi. Renklidağ, “Herkesin bir bütçesi var. Rafta 30-35 liraya çıkmış, halk da başka yağlara yöneliyor. Rekoltede bir sıkıntı var. Arz talep dengesi bozuldu. Türkiye tüketimi 165 bin tonken, ithalat yok 130 bin ton üretim var” dedi. 

Birkaç yıl sonra üretim normale döndüğünde ‘etrafta ihracatçı bulamayacaklarını’ ifade eden Renklidağ, “Gümrüklerin sıfırlanarak ihracat yolu açılması lazım. Hava şartlarından dolayı çok kuraklık oldu, zamanında beklenen yağışlar olmadı. çiçek zamanında değişen hava şartları kötü etkiledi. Daha önce ispanya ve İtalya da hava şartlarından etkilenmişti ama onlar atlattı. Bu yıl 140 bin ton üretim bekleniyor ancak bizim öngördüğümüz 110 bin ton” diye konuştu.  

Yeni kampanya yolda

Özellikle üretici firmalardan edindiğimiz bilgiye göre Bakanlık da bu işe el atarak zeytinyağında yeni bir dönemi başlatmaya hazırlanıyor. Halkı sağlıklı olan zeytinyağına yönlendirmek için yapılacak çalışmalarda yağın raflara daha uygun fiyatlarla gelmesi için üretici ve sanayici desteklenecek. Bu kapsamdaki hazırlıkların ise Mart ayında sonuç netlik kazanması bekleniyor. 

‘En iyisi hangisi?’

Ayvalık bölgesinin önemli üreticilerden Özgün Zeytincilik sahibi Ahmet Sucu, üretici ve tüketicinin memnun olacağı bir ortak noktada buluşmak istediklerine dikkat çekerek, ‘fiyat artışından üreticinin memnun olduğu anlamı çıkmasın’ diye konuştu. Zeytinyağıyla ilgili birkaç bilgi de veren Sucu, “Dünya literatüründe İtalyan Toscana, Girit ve Ayvalık kalitesi vardır. Hasat ve işleme şekline göreyse en iyisi erken hasat, taş baskı, soğuk sıkım, naturel sızma, sızma ikinci kalite diye gidiyor” dedi. 

Dikilen ağaçlar nerede?

Tarım Uzmanı Ali Ekber Yıldırım, zeytinde ağaçlandırmanın hızlı bir şekilde yapılıp toplam sayının 168 milyona dayandığını ancak buna rağmen üretimin düşmekte olduğuna dikkat çekiyor. Yıldırım, ağaç başına 2 kilogram daha az verim alındığını belirterek, “Ya ağaç yok, ya dikilen ağaçlar için doğru yer seçilmedi. Mesela Antakya’ya gemlik tipi dikildi, bilemiyorum. Fındık gibi bir spekülasyondan bahsetmek tam anlamıyla doğru değil. Çünkü ikisi çok farklı” diyor.