AB, Ukrayna Buğday ve Arpasına Yeniden Kota Getirdi

Avrupalı çiftçiler, Avrupa Birliği’nin Ukrayna’dan gelen buğday ve arpa ithalatına yeniden kota getirmesini memnuniyetle karşıladı. Uygulamanın, üreticilerin uzun süredir şikâyetçi olduğu fiyat baskısına karşı piyasayı bir miktar rahatlatması bekleniyor. Ancak çiftçiler, küresel ölçekte devam eden rekabet nedeniyle kalıcı bir fiyat toparlanmasından umutlu değil.

Rusya’nın üç yıl önce Ukrayna’yı topyekûn işgal etmesinin ardından AB, Ukrayna tarım ürünlerine uyguladığı gümrük vergileri ve kotaları askıya almıştı. Ancak üreticilerden gelen yoğun tepkiler üzerine bazı ürünlerde –örneğin şeker– ithalat miktarına sınırlama getirilmişti. Buna karşın buğday ve arpa o dönemde kotalardan muaf tutuldu ve sadece 2024/25 sezonu başlangıcından bu yana AB’ye 4 milyon tondan fazla Ukrayna buğdayı girdi.

Geçtiğimiz Cuma günü bu muafiyetlerin sona ermesiyle birlikte, savaş öncesi dönemdeki ticaret kotaları yeniden devreye girdi. Yeni düzenleme kapsamında, Ukrayna’dan her yıl gümrük vergisiz olarak 1 milyon ton buğday ve 350 bin ton arpa ithalatına izin verilecek. 2025’in geri kalan yedi aylık dönemi için bu miktarlar sırasıyla 583 bin ton ve 204 bin ton olarak ayarlandı.

Fransa Buğday Üreticileri Birliği (AGPB), bu adımı “piyasa dengesini sağlama yolunda hayati bir ilk adım” olarak değerlendirdi. Avrupa’daki çiftçiler, Mercosur ülkeleriyle (Güney Amerika ortak pazarı) planlanan serbest ticaret anlaşması nedeniyle de tedirgin. Üretim maliyetleri savaş sonrası yükselen enerji ve gübre fiyatları nedeniyle artarken, Ukrayna’dan gelen düşük fiyatlı tahıllar, yerli üreticileri ciddi biçimde zorluyordu.

AB'nin kota kararı, Ukrayna'nın ihracatını Avrupa dışına yönlendirmesini teşvik edebilir. Ancak uzmanlar, fiyatlar üzerindeki olumlu etkinin sınırlı kalabileceği görüşünde. Bir tüccar, isminin açıklanmaması kaydıyla Reuters’a verdiği demeçte, “Ukrayna’dan çıkamayan tahıl global pazara yine bir şekilde ulaşır,” ifadelerini kullandı.

Ukrayna Tarım Bakan Yardımcısı Taras Vysotskiy ise, AB pazarına erişimde yaşanan daralmayı önemli bir kayıp olarak görse de Kuzey Afrika ve Güneydoğu Asya’ya yönelmenin mümkün olduğunu söyledi: “2021’de de oradaydık. Lojistik açıdan zor değil, mesele fiyatta bitiyor.”

Öte yandan, AB ile Ukrayna yeni bir ticaret anlaşması üzerinde çalışıyor. AB Tarım Komiseri, yeni anlaşmada uygulanacak kotaların, mevcut seviyelerle eski muafiyetler arasında bir yerde belirleneceğini ifade etti. Ukrayna Ticaret Temsilcisi Taras Kaçka ise özellikle buğday ve arpa konusunda yeni gerilimlerin yaşanabileceği uyarısında bulundu: “Mısırda sorun yok, ama buğday ve arpa hacmi konusunda orta yolu bulmayı umuyoruz,” dedi.

Bu kapsamda, mısır ithalatı da yeniden 650 bin tonluk yıllık kotaya bağlandı. Ancak AB’nin bu üründe genel olarak sıfır gümrük uygulaması devam ettiğinden, kısa vadede bir etkisi beklenmiyor.