'Yabani orkideler' tarlada yetişecek

Yozgat'ın Akdağmadeni ilçesinde, yaz aylarında doğada kendiliğinden yetişen salep orkidelerinin, tarlada ekilerek çoğaltılması ve yöre halkına gelir sağlaması için çalışma başlatıldı.

İlçede ormanlık ve çayırlık alanlarda mayıs, haziran ve temmuz aylarında kendiliğinden yetişen salep orkideleri, kökleri bilinçsizce söküldüğü için nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kaldı. Neslinin sürmesi için koruma altına alınan orkidelerin doğadan toplanması da yasaklandı.

Türkiye'nin en kaliteli salebi olarak bilinen orkide bitkilerinin çoğaltılması için belediye öncülüğünde çalışma yürütülüyor. Dondurmaya lezzetini veren ve kış aylarında şifa kaynağı olarak da tüketilen yabani orkide, bu çalışmalar kapsamında kültüre alınarak korunacak ve tarlalarda çoğaltılacak.

Akdağmadeni Belediyesi tarafından hazırlanan "Salep orkidelerinin kültüre alınması projesi" ile nesli tehlike altındaki yabani bitki ve hayvan türlerinin uluslararası ticaretine ilişkin sözleşmeye göre koruma altında bulunan ve doğadan toplanmasına izin verilmeyen salep orkide bitkisinin gelecek nesillere aktarılması öngörülüyor.

Belediye tarafından oluşturulan ekipler tarafından ilçenin ormanlık ve çayırlık alanlarından numuneleri toplanan salep orkideleri, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü ile Erciyes Üniversitesi Ziraat Fakültesinde incelenerek, marka değerinin ortaya çıkarılması hedefleniyor.

Akdağmadeni Belediye Başkanı Suphi Daştan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, özellikle dondurma üreticilerinin tercih ettiği, verimi ve lezzeti bakımından kaliteli olan yemlik salebin sadece ilçe ormanlarında yetiştiğini söyledi.
Doğal ortamında yetişen ve salkım ya da başak biçiminde kırmızı, mor, sarı ve yeşil çiçekleri olan salebin, haziran ayı ortalarında kurumaya başladığını anlatan Daştan, kültür bitkisi olarak ilçenin sembolü haline gelen salebin ilçede meşe, sivrikurt kulağı, beşli, çatal, yemlik ve çift çatal yemlik gibi 12 çeşidinin bulunduğunu dile getirdi.

Belediye olarak hazırladıkları proje kapsamında Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, ORAN Kalkınma Ajansı ve Erciyes Üniversitesi işbirliği ile Akdağmadeni salebinin marka değerinin ortaya çıkarılması için çalışma yürüttüklerini aktaran Daştan, şöyle devam etti:

“Ülkemizde milyonlarca salep orkidesi yumrusu doğadan sökülerek salep ve dondurma yapımında kullanılmakta. Akdağmadeni'nde yetişen salep türlerinin ise 'glucomannan' diye tabir edilen ve değer olarak en kaliteli salep türü olduğu belirlenmiştir. İlçemizin değerlerinden birisi olan salep orkidelerinin verimini artırmak, gelecek nesillere aktarılması için salep orkidelerinin tarla koşullarında yetiştirilmesi, marka değerinin ortaya çıkarılması ve tanıtımının yapılması planlanmaktadır. Yapılması düşünülen çalışmanın amacı, Akdağmadeni salebi adıyla bilinen 'Dactylorhiza Romana' türü başta olmak üzere yörede yayılış gösteren ve toplanan salep türlerinin tanımlanması, kültüre alınması, kalite özelliklerinin belirlenmesi ve Akdağmadeni ilçesinde yetiştiriciliğinin yapılmasına yönelik çalışmalar yürütülmesidir.”
Daştan, salebi ham madde yerine mamul ürün olarak değerlendirmeyi düşündüklerini, bunu yöre halkına gelir sağlaması için sektör haline getirebilmek için gayret gösterdiklerini anlattı.

Orkidelerin kaçak yollarla toplanması durumunda ağır cezaları olduğuna işaret eden Daştan, "Bu kadar kıymetli ve dünyada marka olabilecek bir salebin üretim şeklini değiştirerek, bunu sektör haline getirerek çoğaltıp hem Türkiye pazarına hem de dünya pazarına girmek istiyoruz. Bununla ilgili bütün altyapı çalışmalarımız bitti. Şu anda salep numuneleri toplandı. Deney üretimine geçilecek.” diye konuştu.

DOĞAL ORKİDELERİN NESLİ KORUNACAK

Salebin aslında orkide çiçeği olduğunu ifade eden Daştan, şunları kaydetti:

“Salep özellikle içeceğin dışında dondurma sektöründe kullanılan en büyük yardımcı üründür. Marka dondurmalara sorduğunuz zaman Akdağmadeni salebini kullandıklarını ifade ederler. Çünkü Akdağmadeni salebinin çok kaliteli olduğunu, ünlü dondurma firmaları da bilmektedir. Onun için bunu daha da genişletip çoğaltmak istiyoruz. Bütün gayretimiz bu yönde. Aslında salebin bir türü de orkide çiçeğidir. Bu Akdağmadeni'nin bir markasıdır. Bunu daha da çoğaltmak için gayret göstereceğiz. Çok kıymetli bir çiçek olan orkidelerin neslini tüketmek istemiyoruz. Ormanlardaki salebin sahada çoğalmasını arzu ediyoruz. Hem de bunun bir sektör haline gelmesi için neler gerektiğini araştırıyoruz."
Daştan, salebin kilosunun işlenmemiş halinin 25-30 liradan, işlenmiş halinin ise 350-400 liradan satıldığını sözlerine ekledi.