TZOB: Kadın çiftçiler sosyal güvencede geri kalıyor

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, 15 Ekim Dünya Kadın Çiftçiler Günü dolayısıyla yaptığı yazılı açıklamada, kadınların tarımsal üretimde, beslenmede, çocuk eğitimi ve bakım hizmetlerinde toplumun en önemli gücü olduğunu belirtti.

“Kırsaldaki kadınların güçlendirilmesi, tarımsal kalkınma ve toplumsal refahın sürdürülebilirliği açısından büyük önem taşıyor. Ancak kadın çiftçilerimiz, üretimin merkezinde olmalarına rağmen sosyal güvenlikten yeterince yararlanamıyor; ekonomik ve toplumsal olarak ikinci planda kalıyor,” dedi.

Kadın çiftçilerin tarımdaki yeri

TZOB Ziraat Odaları Bilgi Sistemi (ZOBİS) verilerine göre, 2024 yılı itibarıyla Türkiye genelinde 956 bin 643 kadın çiftçi Ziraat Odalarına kayıtlı bulunuyor. Bu oran, tüm çiftçilerin yüzde 18,14’ünü oluşturuyor.

Çiftçilerin yaş ortalaması 59’a çıkarken, kadın çiftçilerin yaş ortalaması 61 oldu. Bayraktar, tarımsal nüfusun hızla yaşlandığına dikkat çekti:

“Çiftçilerimizin yüzde 35’i 65 yaş ve üzerindeyken, yalnızca yüzde 5’i 18–32 yaş aralığındadır. Son 30 yıldır hiç doğum gerçekleşmeyen köylerimiz bulunuyor; kış aylarında tamamen boşalan köylerin sayısı artıyor. Bu durum, yalnızca üretimi değil, kırsal yaşamın sosyal dokusunu da tehdit ediyor.”

Kadın çiftçilerin sosyal güvence sorunu

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) 2024 verilerine göre, Türkiye’de 4/B kapsamındaki 427 bin 298 zorunlu tarım BAĞ-KUR’lu çiftçinin yüzde 24,69’unu kadın çiftçiler oluşturuyor. Ancak kadın çiftçilerin yalnızca yüzde 11’i Tarım BAĞ-KUR primini düzenli ödeyebiliyor.

Bayraktar, yüksek primlerin kadın çiftçileri sistem dışında bıraktığını belirterek şu bilgileri paylaştı:

“2024 yılı itibarıyla Tarım BAĞ-KUR prim tutarı aylık 8 bin 971,90 lira, indirimli olarak 7 bin 671,60 liradır. Bu prim tutarları, düşük gelirli çiftçilerimiz için büyük bir mali yük oluşturuyor. Özellikle de kadın çiftçilerimizin sosyal güvenlik sistemine dahil olmasını zorlaştırıyor.”

Kadın çiftçilerin çoğunun aile işletmelerinde ücretsiz aile işçisi olarak çalıştığını vurgulayan Bayraktar, kadın emeğinin çoğu zaman “aile içi katkı” olarak görüldüğünü ve bu durumun üretici kimliğini gölgelediğini söyledi.

Kadın çiftçilerin güçlendirilmesi için çözüm önerileri

Bayraktar, kırsalda kadınların ekonomik ve sosyal statülerinin güçlendirilmesi için şu önerileri sıraladı:

Gençlerin tarıma kazandırılması için:

• Tarım arazisi edinimi kolaylaştırılmalı,
• Düşük faizli kredi ve hibe destekleri artırılmalı,
• Tarımsal girişimcilik ve teknoloji temelli eğitimler yaygınlaştırılmalıdır.

Kadın çiftçilerin güçlendirilmesi için:

• Kadın çiftçilere özel prim desteği ve pozitif ayrımcılık uygulanmalı,
• Kadın girişimcilere yönelik destek programları yaygınlaştırılmalıdır.

Kırsal altyapının güçlendirilmesi için:

• Kırsal bölgelerde kreş, yaşlı ve engelli bakım hizmetleri sağlanmalı,
• İnternet erişimi ücretsiz hale getirilmeli,
• Sağlık, eğitim ve ulaşım hizmetleri güçlendirilmelidir.

Tarımın saygınlığının artırılması için:

• Tarımın stratejik ve itibarlı bir meslek olduğu topluma yeniden anlatılmalı,
• Tarım liseleri ve üniversitelerde tarım-teknoloji odaklı bölümler açılmalıdır.

TZOB’un kadın çiftçiler için kazanımları

Bayraktar, 2012 yılında yürürlüğe giren 6270 Sayılı Kanun ile geçmişte aile reisi olmayan kadın çiftçilere borçlanma hakkı tanındığını ve doğum borçlanması süresinin üç çocuğa kadar genişletilerek altı yıla kadar borçlanma imkânı sağlandığını hatırlattı.

“Kadın çiftçilerimize yönelik Tarım BAĞ-KUR prim desteği sağlanması, kırsalda yapılacak en büyük reform olacaktır. Kadın çiftçilerimiz, üretimin, emeğin ve direncin simgesidir. Onların emeği olmadan kırsalın geleceği inşa edilemez,” dedi.

TZOB olarak kadın çiftçilerin sosyal güvenlik sistemine erişiminin kolaylaştırılmasını ve gelir düzeylerine uygun prim desteği verilmesini acil öncelik olarak gördüklerini belirten Bayraktar, sözlerini şu mesajla tamamladı:

“Kadınlara fırsat verildiğinde, liderliğin, üretimin ve değişimin öncüleri olurlar. Tüm kadın çiftçilerimizin 15 Ekim Dünya Kadın Çiftçiler Günü’nü kutluyor; alın teriyle toprağa can veren tüm kadın emekçilerimizi saygı ve minnetle selamlıyorum.”