Kara altın yok oluyor

Bir dönem üreticisine sağladığı gelir nedeniyle Kıbrıs’ın “kara altını” olarak isim yapan harnup, politikasızlık edeniyle yok olmakla yüz yüze. Farelerle etkili mücadele yapılmaması nedeniyle birçok ağaç kururken, ürün bedelinin maliyetleri karşılamaması harnubu yok olmaya itiyor

ÜRETİM DÜŞÜYOR: Ülkede en çok harnupluğun bulunduğu bölgeler arasında yer alan Tatlısu’da her geçen yıl rekolte düşüyor. Geçmişte, Tatlısu bölgesinde 80’li yılların sonunda 3 bin tona kadar çıkan harnup üretimi son yıllarda 200-300 tona kadar geriledi. Üreticiler rekoltedeki düşüşü politikasızlığa bağlıyor

EN BÜYÜK ETKEN FİYAT: Tatlısu köyündeki harnup üreticileri, rekoltedeki düşüşün temel nedenini fiyata bağlıyor. Önceki yıl kilosu 0.50 TL olan harnup geçen yıl 0.85 TL’den alındı. Üretici aynı mantıkla devam edilmesi halinde bu yıl harnup toplamayacağı uyarısında bulunuyor.

ORTAK KARAR 1.50 TL: Türkiye’de harnubun fiyatının Kıbrıs’takinin kat kat üzerinde olduğuna dikkati çeken üreticiler, harnubun işlenmesi olarak Türkiye’ye ihraç edilmesini önerdi. Harnupçular Birliği Başkanı Ali Çil, üreticinin beklediği fiyatın 1.50 TL olduğunu kaydetti

Bahadır AYNA

Hem kuraklık hem de devletin ilgisizliği ülkedeki harnup üretimini iyice düşürdü. Kara altın şimdi de piyasanın baskısıyla yok olmaya itiliyor. Kıbrıs’ta işlenmeden ihraç edilmesi yasak olan harnup üreticinin elinden çok ucuza alınıyor. 2013 yılında elli kuruşa alınan harnup, geçen yıl 85 kuruşa alındı. Üreticiler bu yıl kilo bazına verilen fiyatın en az 1.50 TL olması gerektiği görüşünde. Harnup üreticileri fiyatın 1.50 liranın altında olması halinde kara altının artık toplanmayacağını söyledi.

Devletin el atması şart

Üreticiler harnup için devletin artık tam anlamıyla bir şeyler değiştirmesi gerektiğini söyledi. İki, üç tüccarın tekeline kaldıklarından dert yanan üreticiler artık ürünlerini Türkiye veya üçüncü bir ülkeye ihraç etmek istiyor.
Üretim yıldan yıla düşüyor.

1980’li yılların sonuna kadar bölgede 3 bin ton civarında olan harnup üretimi yapılırken son yıllarda üretim 200-300 tona kadar düşmüş durumda. Üreticiler harnuba gereken önemin verilmemesi taktirde Tatlısu’dan 1 kilo bile harnup toplanmayacağını söyledi.

Destek düzgün değil

Tatlısu’da bulunan harnup ağaçlarının birçoğu neredeyse 80 yaşında, Tatlısulu üreticiler devletin artık bu ağaçların yenilenmesi için bir proje yapması gerektiğini kaydetti. Üreticiler harnup ağaçlarının en büyük düşmanının fare olduğunu, fakat devletin zehir dağıtım işini geciktirdiğini söyledi. Üreticiler bir başka sorun olarak da harnupların daha olgunlaşmadan eridiğini anlattı.

Orçan: Gereken değer verilmeli

Tatlısu Belediye Başkanı Hayri Orçan, harnuba gereken değerin verilmediğini söyledi. Orçan, harnubun Türkiye’ye ihracı için devletin girişimlerde bulunması gerektiğini kaydetti. Orçan, harnup üreticilerinin 2 kişinin tekeline bırakılmasını eleştirdi. Üreticinin kar elde edilebilmesi için harnubun kilosunun en az 1.50 TL olması gerektiğini savunan Orçan, aksi taktirde çoğu üreticinin harnup toplamaktan vazgeçeceğini ve bütün harnup ağaçlarının odun olmaya mahkum olacağını söyledi.

Çil: Fiyat 1.50 TL olmalı

Harnupçular Birliği Başkanı Ali Çil, harnup fiyatlarının önceki yıl 50 kuruş, geçen yıl 85 kuruş bu yıl için ise yine 85 kuruş kalacağı görüşünde. Çil, üreticilerin kar elde etmesi için en az 1.50 TL olması gerektiğini kaydetti. Harnubun Türkiye’ye işlenmeden ihraç edilmesi halinde fiyatlarda artış olacağını savunan Çil, CTP-UBP koalisyon hükümetinin bu işe bir çare bulması gerektiğini söyledi.

“Üretimde büyük düşüş var”

Ali Çil, geçmiş yıllarda Tatlısu’da 3 bin ton harnup toplandığını, şimdilerde ise 200-300 ton anca toplandığını kaydetti. Çil, devletin harnup için tutumunun değişmemesi halinde üretimin daha düşeceğini savundu. Üreticilerin harnuptan güzel bir gelir elde etmedikleri için “Allah ne verdiyse onu toplarız” anlayışında olduğunu anlatan Ali Çil, hiçbir üreticinin artık harnuplara yatırım yapmadığını kaydetti.

“Devlet yapamıyorsa vazgeçsin”

Ali Çil, mayıs ayının farelerin yavrulama dönemi olduğunu anlattı. O dönemde ilaçlamaların yapılması gerektiğini kaydeden Çil, ilaçların daha yeni dağıtıldığını söyledi. Çil, “Eğer devlet ilaç dağıtım işini düzgün yapamıyorsa vazgeçsin, üretici ilacı kendi temin eder” dedi.

Kargı: Bütün ağaçlar odun olabilir

Seracılar Birliği Başkanı Mitat Kargı, harnup fiyatlarının bu yıl en az 1.50 TL olması gerektiğini söyledi. Kargı, üreticilerin ağaçlarına bakması için bu fiyatın şart olduğunu savundu. Fiyat düzenlemesinin düşük gitmesi halinde bütün harnup ağaçlarının şöminelerde odun olacağını savunan Kargı, Türkiye’ye ihraç konusuna da bir çözüm bulunması gerektiğini söyledi.

Üreticiler ne dedi?

Hasan Manga: “Tatlısu’da Harnup Festivali var fakat harnup için bir yatırım yok. Geçen sene 85 kuruştan satıldı bu yıl Allah bilir kaç para açıklayacaklar, yıllarca bize harnubun kara altın olduğunu söylediler bu üretici bu harnuptan hiç para kazanamayacak mı? Bu sene biz üreticileri kurtarması için en az 1.50 TL olması gerek. Harnubun, yurt dışına işlenmeden ihraç edilmemesi zaten büyük bir problem. Kurulan CTP-UBP koalisyon hükümeti artık bu çözüme bir çare bulması gerek Tatlısu harnup üreticileri iki tane tüccarın insafına bırakılmamalı.”

Mehmet Güneş: “Hayat şartlarını ele aldığımızda harnup üreticilerinin biraz para kazanması için harnup fiyatının bu yıl en az 1.50 TL olması gerek. Tarım alanında harnup diye bir ürün olduğu ne yazık ki bilinmiyor. Devlet fareler için ilaç dağıtıyor, bu ilaçların en geç mayıs ayında atılması gerek, fakat bir sistem olmadığı için daha ilaçlar yeni dağıtıldı. Bölgedeki bütün harnuplar en az 80 yaşında, artık verimleri ciddi oranda düştü, devletin bunları yenilemesi gerek. Eskiden 3 bin ton harnup toplanırdı, şimdi 200 ton anca toplanıyor. Harnup üreticilerinin en büyük problemlerinden biride harnuplarda baş gösteren hastalıklardır. Harnuplarımız daha toplama zamanı gelmeden çürüyor. Devlet yetkilileri en kısa sürede bu işe bir çare bulsun artık yoksa Tatlısu’dan bir kilo bile harnup toplanamayacak.”

Nizam Aydın: “Harnuba gereken değer verilmiyor. Üretici artık harnuba neden masraf yapsın ki? Türkiye’de harnup fiyatları havada uçarken KKTC’de 80 kuruş, 1 TL’den bahsediliyor. Devletimiz harnubu işlemeden Türkiye pazarına satsa hem üreticinin yüzü gülecek hem de devletin harnup üzerinden kazandığı kar oranı artacak. Geçen sene 85 kuruştan bedava harnup sattık, bu sene en az 1.50 TL olmalı yoksa üretici bu işten vazgeçecek. Harnup pekmezi olduğunda 25 TL sade harnup olduğunda 80 kuruş. Devletin en kısa sürede harnup satışları üzerinde bir politika oluşturması gerek.”

Mustafa Çil: “Tatlısu’da harnup devri son demlerini yaşıyor, eğer devlet harnup için bir politika oluşturmazsa herkes toplamaktan vazgeçecek. Gecen yıl 80 kuruştan bedava harnup dağıttık, bu yıl en az 1.50 TL olması gerek. Devlet KKTC’de kendi eli ile harnup sektörümü öldürüyor, Türkiye’ye işlenmeden ihraç edilmesi halinde bu sorunların ortadan kaldırılacağını düşünüyorum.”