II. Uluslararası Bitki Islahı Kongresi ve Yağ ve Protein Bitkileri Konferansı başladı

Türkiye Bitki Islahçıları Alt Birliği (BİSAB) tarafından Türkiye Bitki Islahçıları Derneği (TÜBİD), Türkiye Tohumcular Birliği (TÜRKTOB), ECO Tohumculuk Derneği (ECOSA) ve diğer ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği içerisinde düzenlenen "II. Uluslararası Bitki Islahı Kongresi ve Eucarpia Yağ ve Protein Bitkileri Konferansı" 2 Kasım 2015 tarihinde gerçekleştirilen açılış töreni ile başladı. Açılışa Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürü Doç.Dr.Masum Burak, Bitkisel Üretim Genel Müdürü Mevlüt Gümüş, Antalya İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürü Ahmet Dallı, Bitki Islahçıları Alt Birliği Başkanı Doç.Dr.Yalçın Kaya, TÜRKTOB Başkanı Yıldıray Gencer, Organizasyon Komitesi Başkanı Vehbi Eser ile yerli ve yabancı çok sayıda araştırmacı katıldı.

Burak, Türkiye birçok bitkinin anavatanıdır

Gıda güvenliğinin temelinde tohum bulunduğuna dikkat çeken Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürü Doç. Dr. Masum Burak, Türkiye biyoçeşitliliği zengin sayılı ülkelerden biri. Bitki ıslahı için en zengin kaynağı endemik bitkiler oluşturmakta. Birçok bitkinin arpanın, buğdayın, narın ana vatanıdır. Bakanlık olarak son on yılda değişim ve dönüşüm programı ile hayvancılık ve bitkisel üretimde önemli gelişmeler kaydedildi. Tarımı stratejik bir sektör olarak ele aldık. Kamuda ar-geyi etkin kullanan Bakanlık olarak ortaya çıktık ve bunu ispatladık".

Türkiye'de ar-ge tarihinin çok eskiye dayandığını kaydeden Burak, " Bugün şu anda 1963 sayılı yasa ile ilk tohumculuk kanunu çıksa da 1990lı yıllardan sonra ivmelendi. 49 araştırma kuruluşu önemli çalışmalara imza attı. Enstitülerimizde 2 bin 200 araştırmacı var. 25 enstitümüz bitkisel üretimle ilgili ar-ge çalışmaları yapmakta. Ülkelerin gelişmişlik oranları ar-ge ye ayrılan pay ile ölçülmekte. 10-15 yıl önce ancak milli hasılamızın binde 18'ni arge'ye ayırabiliyorduk. Bu günümüzde binde 93'e çıktı" dedi.

Burak şöyle devam etti, "Tarımsal araştırma bütçesinin 11 milyar Türk Lirasından geçen yıl 25 kat artış ile 25 milyar Türk Lirasına yükseldi. Dünyanın 3.en büyük gen bankasını Ankara'da kurduk. Dünyanın en ileri seviyede donatılmış 15 arge merkezini açtık. Tarım Kanunundan hareketle özel sektör ve üniversitelerin projelerine destek verdik. Araştırma enstitülerinin alt yapılarını özel sektörün ar ge çalışmalarına açtık. TÜBİTAK fonlarından en fazla destek alan kurumuz. 104 milyon bütçe aldık 68 proje bitirdik 42 projemiz devam ediyor".

Burak, Hibrit sebze tohumlarının yüzde 60'ı yerli

Yürütülen ıslah çalışmaları hakkında değerlendirmeden bulunan Burak, "1963 yılından günümüze kadar 929 çeşit geliştirmişiz. Kullanımda olan tarla bitkileri çeşitlerinin yüzde 90'ını biz geliştirdik. Çelikte tamamen ithalatçı iken tamamen yerli tohum kullanıyor ve ihraç ediyoruz. Dünyada ilk defa çekirdeksiz limon çeşidi tescil ettirdik. Yerli hibrit sebze tohumu üretiminde ivme yakaladık. 2004'e kadar yüzde 10 yerli gerisi ithaldi. Şu anda kullanılan hibrit sebze tohumlarının yüzde 60' ı yerli ve 35 -40 ülkeye ihraç edilmekte. Bunların temelinde bitki ıslahçıları var. Bu çalışmalarla beraber yasal mevzuatlarda çıkarılmalı. Türkiye,  uluslararası bitki hakları koruma derneğine 2007 de üye oldu. Uluslararası alanda da çeşitlerimize sahip çıkabiliyoruz" şeklinde konuştu.

Sektörümüzün rekabetçi güce ulaşması için paydaşlarla birlikte hareket etmeyi ve desteklemeyi sürdüreceklerini belirten Burak,  dünyanın gıda güvenliği için ıslahın çok önemli olduğunu kaydetti.

Gümüş, Islah ile kaliteli ve verimli çeşitler hedefleniyor

Nüfus artışı ve beslenme ihtiyaçlarına cevap verecek gıda maddesi talebi arasındaki dengenin kurulması için bitkisel üretimin arttırılması gerektiğine işaret eden Bitkisel Üretim Genel Müdürü Mevlüt Gümüş şunları söyledi, "Bitkisel üretimin güvenli ve ekonomik yollardan artırılması için daha verimli ve daha kaliteli yeni çeşitler ve bu çeşitlere ait sertifikalı tohumlukların üretimde kullanımı önem taşımaktadır".

Bitki ıslahı kavramının tarım tarihi kadar eski olduğunu aktaran Gümüş, "Islah çalışmaları ile kalite ve kantite bakımından daha iyi, stres koşullarına daha dayanıklı ve tüketici isteklerine dönük ürün elde etmek amaçlanmaktadır. Tarih boyunca çiftçiler en iyi bitki tohumlarını seçerek almış ve üreterek bitkileri kendi çevrelerine uygun hala getirmişlerdir. Bu sayede hastalık ve zararlılara kısmen de olsa dayanıklı yöresel çeşitler elde etmişlerdir" dedi.

Bitki ıslahının bilgi, emek ve sabır isteyen uzun soluklu bir çalışma olduğuna dikkat çeken Gümüş, "2004 yılında çıkarılan kanun ile yeni çeşitleri özveri ile geliştiren ıslahçıların haklarının korunmasının amaçlanmıştır. Bu çerçevede bugüne kadar bin 220 başvuru değerlendirilmiş ve 682 adet çeşit ile ilgili koruma sağlanmıştır" dedi.

Gümüş, Endemik zenginliğimiz bitki ıslahı için ümit vaat etmekte

Türkiye'nin endemik bitki zenginliğine işaret eden Gümüş, "Dünyadaki 12 bin endemik bitkinin 4 bine yakını Türkiye orjinlidir. Bu çeşitlilik yeni çeşitlerin ıslah edilmesi noktasında ümit vaat etmektedir. Ülkemizin ekolojik koşulları tarla bitkileri tohumu ıslahı açısından oldukça uygundur. Bu kapsamda çok sayıda çeşit tescil edilmiş ve tohumluk üretimi gerçekleştirilerek ekonomik yarara dönüştürülmüştür. Ayçiçeğinde de birçok hibrit geliştirilmiş ve tescil ettirilmiştir".

Gümüş, değişen ve sınırları kalkan yenidünya düzeninde rekabetçi, hastalıklara ve zararlılara dayanıklı, yüksek verimli ve albenili ticari değeri yüksek yeni çeşitlere her zamankinden daha çok ihtiyaç bulunduğunu kaydetti.

Gümüş, Tohumculuğa 1.1 Milyar Türk Lirası destek

Tohum üretim ve ihracatı ile ilgili de bilgi veren Gümüş, "2014 yılında 776 bin ton sertifikalı tohum ürettik. Tohum ihracatımız 148 milyon dolar, ithalatımız ise 188 milyon dolar olarak gerçekleşti. Son on yılda ithalatın ihracatı karşılama oranı yüzde 31'den yüzde 79 seviyesine ulaştı. Üretim ve ihracatımız her yıl artarak devam etmektedir. Bu artışın devamı için sertifikalı tohum üretimi ve kullanımını desteklemeye devam ediyoruz. Bu çerçevede çiftçilerimize ve tohum üretici kuruluşlarımıza 1.1 milyar Türk Lirası tohumculuk desteği ödenmiştir" dedi.

Bitki Islahı, Moleküler Genetik ve Biyoteknoloji, Genetik Mühendisliği ve Genom Bilimi, Bitkilere Yönelik Genetik Kaynaklar ve Yağ ve Protein Bitkileri başlıkları altında düzenlenecek kongrede Akademik camia, araştırmacılar ve özel sektör Antalya'da dostça bir ortamda bir araya gelerek fikir alışverişinde bulunacak.

Bitki ıslahının uygulamalı boyutunu değerlendirmek,  bilgi ve tecrübe paylaşımında bulunmak üzere kongrenin düzenlendiğini belirten Vehbi Eser iki yıllık bir çalışmanın ürünü olan kongreye 630 kişinin katılacağını, 130 sözlü sunu yapılacağını ve 300 posterin yer aldığını söyledi.          

Tohumculuk sektörü için ıslahın çok önemli olduğuna vurgu yapan TÜRKTOB Başkanı Yıldıray Gencer, "Tarım alanları azalmakta. Artan dünya nüfusunun beslenmesi için birim alandan daha fazla verim almak gerekli. Bu da ıslahçılarımızın verimli çeşitler geliştirmesi ile gerçekleşecek. Biz bu nedenle bitki ıslahını ön planda tutuyor ve ar- genin altını çiziyoruz. Umuyorum ki bu kongrede bu farkındalığı sağlayacak" diye konuştu.