Fındık Kozalak Akarına Karşı Mekanik Mücadele

Fındık kozalak akarı meyve, yaprak ve sürgünü oluşturan tomurcukları tahrip ederek, ürün kaybına ve yoğunluğun fazla olduğu bahçelerde uç kurumalarına neden olarak fındığa zarar vermektedir.

Fındık bitkisinin önemli zararlılarından olan, fındıkta zarar yapan iki tür fındık kozalak akarı bulunmaktadır. Bunlar Phytoptus avellanae ve Cecidophyopisis vermiformis'dir. Vücutları ince uzun, silindir veya havuç şeklinde, mat beyaz renklidir. Her iki türde çok küçüktür.

P.avellanae'nın "gal" ve "vagrant" (serbest yaşayan) olmak üzere iki değişik formu vardır. Kozalak içindeki nimfler erginlere benzer. Yaz mevsiminde yapraklarda görülen vagrant formun nimfleri ise kozalak içindekilerden farklıdır.

C.vermiformis'de nimfler yapı olarak farklılık göstermez, erginlere benzer. Her iki türünde yumurtaları şeffaf beyaz ve yuvarlaktır.

Fındık Kozalakları fındığın generatif ve vejatatif organlarında beslenerek büyük ekonomik kayıplara neden olurlar. P.avellanae'nın gal formu yanlızca generatif tomurcuklar üzerinde beslenmekte, vejatatif tomurcuklar üzerinde beslenmemektedir. Dişi ve erkek çiçek tomurcuklarında (generatif tomurcuklar) beslenmesi sonucu kozalaklar oluşmakta ve verimi doğrudan etkilemektedir. Kozalaklar kısa sürgünlerde genellikle uç tomurcuklarda, uzun sürgünlerde ise uçtan önceki orta kısma yakın tomurcuklarda oluşmaktadır.

P.avellanae'nın vagrant (serbest yaşayan) formu ise kozalak oluşturmamakta, generatif ve vejatatif kısımlarda beslenerek dişi ve erkek çiçeklerin, yeni gelişmekte olan meyvelerin ve tomurcukların dökülmelerine ve deformasyonlu bitki organlarının ortaya çıkmasına neden olarak gal formunda olduğu gibi verimi doğrudan etkilemektedir.

C.vermiformis'ler de kozalak oluşturmamakta, P.avellanae'nın oluşturduğu kozalaklar içinde beslenmektedir. Her iki türün beslenmesi sonucunda dişi ve erkek çiçekler, tomurcuklar ve kozalaklar dökülerek kuru sürgünler oluşmaktadır.

Her iki türde yaygın olarak bulunmaktadır ve bütün fındık çeşitleri üzerinde beslenmektedirler. Yetiştirilen fındık çeşitlerinin fındık kozalak akarlarına karşı hassasiyetleri farklıdır. P.avellanae hassas çeşitlerde % 70'e varan zararlara neden olmaktadır. En duyarlı çeşitler Tombul, Mincane ve Uzunmusadır.

Fındık kozalak akarı sadece fındık çeşitleri üzerinde beslenmekte, başka konukçuları bulunmamaktadır.

Doğal düşman olarak; predatörler fındık bahçelerinde yaygın olarak bulunmakta, fındık kozalak akarları üstünde beslenmekte ve yıl boyunca faaliyetlerini sürdürmektedirler.

Kozalaklar içinde bulunan predatör tripsler ve örümcekler de doğal düşmanlar arasında yer almaktadır.                                                        

MÜCADELESİ:

Mekanik mücadele, kozalak akarlarına karşı oldukça etkili bir yöntemdir. Kışın yapraksız dönemde kozalaklar toplanıp bahçe içinde bir yere bırakılmalıdır. Kesinlikle yakılmamalı veya gömülmemelidir. Kozalakların içi diğer faydalı akar ve böcekler için de bir barınak yeridir. Fındık kozalak akarları çok yavaş hareket ettikleri ve olumsuz çevre şartlarından çok çabuk etkilendikleri için kozalakları terk edemezler ve kuruyan kozalaklar içinde besin bulamadıkları için ölürler.

Kimyasal mücadele, sürekli mekanik mücadele yapılan fındık bahçelerinde kimyasal mücadeleye gerek duyulmaz. Ancak mekanik mücadele yapılmayan bahçelerde bir ön sayım yapılmalıdır. Bu amaçla, 1-10 da büyüklükteki bahçelerde 10 ocak, 11-30 da büyüklükteki bahçelerde 20 ocak ve 30 da'dan büyük olan bahçelerde de 30 ocak tesadüfi olarak işaretlenir. İşaretli her ocağın birer dalındaki kozalaklar sayılır, bir dalda ortalama 5 kozalak varsa  kimyasal mücadele yapılmalıdır.

En uygun kimyasal mücadele zamanı akarların göçünün yoğun olduğu Nisan sonu Mayıs başındaki bir haftalık sürede, uç sürgünler 4-4.5 yapraklı, yeni tomurcuklar toplu iğne başının yarısı büyüklükte ve yeni gelişen meyveler mercimek büyüklüğüne geldiğinde  ilaçlama yapılmalıdır.

Kimyasal mücadele, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından geçici olarak tavsiye edilen bitki koruma ürünlerinden birisi ile iyi bir kaplama sağlayacak şekilde yapılmalıdır.