Fındık Bahçelerini Zirai Dondan Korumak

Bitkilerin yetişme ortamındaki atmosfer sıcaklığının 0^oC'nin altına düşmesi ile don olayı meydana gelmektedir. Bu durum etkilenme biçimine göre kültür bitkilerinde ekonomik anlamda önemli kayıplara sebep olmaktadır. Fındık, fenolojik evrelerine bağlı olarak meydana gelecek donlardan büyük ölçüde zarar görmektedir. Fındık bitkisinin gövdesi tam dinlenme döneminde  -25 ^oC'ye kadar dayanabilmektedir. Gelişmenin başlamasıyla bu dayanıklılık azalmaktadır. Erkek çiçekler yani püsler açmadan önce anterler içerisinde iken -8 ^oC'de,  fenerlenme döneminde ise çiçek tozları -4  ^oC 'de zarar görmeye başlar. Karanfil olarak adlandırılan dişi çiçekler ise yine -8 ^oC'den itibaren zarar görmeye başlamakta ve  – 16 ^oC'de tamamen ölmektedir. İlkbaharın geç donları, tomurcukların kabardığı, karanfillerin sap oluşturmaya başladığı dönemde  -2 ^oC 'den itibaren zarar vermektedir. Yeni oluşmaya başlayan meyveler dona karşı çok hassastır. Hasar oranı donun şiddeti ve süresine bağlı olarak değişmektedir.

İklim değişiklikleri nedeniyle kış aylarında son yıllarda sıcaklıklar yüksek seyretmektedir. Mevsim normallerinin üzerinde seyreden bu sıcaklıklar diğer bitkilerde olduğu gibi fındıkta da bitkinin erken uyanmasına neden olmaktadır. Erken uyanan bitki ise soğuklara karşı hassas hale gelmekte ve ilkbaharda meydana gelebilecek olan donlardan büyük oranda zarar görmektedir. Üreticiler don zararına karşı bahçelerini gözlemleyerek ve iklim verilerini de dikkate alarak tedbirlerini almalıdır. Aksi durumda sarf ettikleri emek ve masrafların karşılığını alamayabilirler. Özellikle üretim sezonu boyunca fındık bahçelerinin bakımının iyi bir şekilde yapılması önemlidir. Gübreler yaptırılacak olan toprak ve yaprak analizleri neticesine göre uygun biçimde verilmelidir. Don zararından tamamen koruyan ve Bakanlığımızca ruhsat verilen herhangi bir ürün bulunmamaktadır. Bitkinin geç uyanmasını sağlayan bitki gelişim düzenleyicileri bulunmaktadır. Fakat bunlar donun etkisini tamamen yok etmeyip donun şiddetini bir miktar azaltabilmektedirler.

 Don zararından korumak için yapılması gerekenler:

1. Bahçenin değişik yerlerinde özellikle de rüzgarın geldiği yönde bol duman veren sap,  saman, kuru ot, fındık zurufu,  paçavra gibi maddeler yakılarak bitkilerin ve arazi yüzeyinin duman içinde kalması sağlanır.

 2.Yağmurlama sulama sistemiyle sulama yapılır. Su donarken çevresine ısı vererek toprak yüzeyinde sıcaklığın düşmesini önler.   

 3.Don olacağı beklenen gecelerden önce bahçeler sulanır.

 4.Toprağın üzeri hasır, plastik örtü malzemeleri ile örtülerek ısı kaybı önlenebilir.

 5.Bazı kimyasal maddeler kullanılarak sisleme yapılabilir.

 6.Havaya su buharı püskürtülerek nem oranı artırılır

 7.Bahçenin uygun yerlerine konulacak vantilatör ile hava sirkülasyonu sağlanarak   soğuk havanın birikmesi önlenebilir.

 8.Bahçenin uygun yerlerinde odun, kömür, lastik vb. yakarak ısıtma yapılabilir

Kültürel önlemler ile bitkilerde meydana gelebilecek don zararı önlenebilir ya da azaltılabilir. Don tehlikesi bulunan yerlerde Bahçe tesisinde dona karşı dayanıklı ilkbaharda geç uyanan çeşitler ( Foşa, Çakıldak vb.) tercih edilmeli, bitkinin soğuğa hassasiyetini arttıracak olan fazla azotlu gübrelemeden kaçınılmalıdır. Ayrıca hava akımının geldiği yanlara uygun ağaç dikmek suretiyle rüzgâr perdeleri oluşturulabilir.

Fındık üreticilerinin dona karşı gerekli önlemleri almaları, kullanacakları Bitki Koruma Ürünlerini yetkili bayilerden temin etmeleri, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca ruhsat verilen ürünleri tercih etmeleri ve en önemlisi de Tarım Sigortası ile ürünlerini zamanında sigortalatmaları yararlarına olacaktır.