Doğu Avrupa balıkçılık sektörü kar vaadeden uluslararası piyasalara erişim yolları arıyor

Balık ve balık ürünleri dünyada en çok ticareti yapılan gıda maddeleri  arasında; bu ürünlerdeki ticaret senede 145 milyar dolar seviyesine ulaşıyor. Talep Avrupa’da özellikle güçlü.

Belgrad’da yapılmakta olan ve üç gün sürecek bir çalıştay, Doğu Avrupa’nın bölgesel balık ve balık ürünleri ticaretine ve piyasa erişimine odaklanacak. Çalıştayda bölgesel balık ticareti özellikle Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) düzenlemeleri bağlamında tartışılacak. 

“DTÖ, Piyasa Erişimi ve Balık Ticareti” isimli bölgesel kapasite oluşturma çalıştayı, BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), EUROFISH, Sırbistan Tarım, Ormancılık ve Su İşleri Bakanlığı ve Sırbistan Ticaret ve Sanayi odası tarafından düzenleniyor. 

Çalıştayda Bosna-Hersek, Gürcistan, Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti, Moldova, Karadağ ve Türkiye’den temsilciler, ülkelerinde uygulanmakta olan balıkçılık düzenleme ve politikalarıyla ilgili olgu çalışmaları sunacak.

FAO Kıdemli Balıkçılık ve Su Ürünleri Uzmanı Victoria Chomo’ya göre, “önde gelen balık pazarlarında eko-etiketlerin kullanımının artmasıyla (şu anda tüm üretimin yaklaşık yüzde 14’ü), deniz ürünü sertifikasyon sistemlerinin sayısı da arttı. Böylece, eko-etiket kullanımında gönüllü uygulama ile düzenleme arasındaki ayrımın ortadan kalkmasıyla DTÖ anlaşmazlıklarının ortaya çıkması daha olası hale geliyor.”

Chomo, balıkçılık sektöründe ticarete dair konuların bölgesel gıda güvencesini ve bölgedeki balık üreticileri, işleyicileri ve ihracatçılarının gelir kaynaklarını etkilediğini ve dolayısıyla “Avrupa’da piyasaya giriş engellerine çözümler bulmanın önemli olduğunu” belirtiyor.

“Önemli balık pazarlarında eko-etiketlerin kullanımının artmasıyla … deniz ürünü sertifikasyon sistemleri de çoğaldı. Bu durum DTÖ anlaşmazlıklarının ortaya çıkmasını daha olası hale getiriyor.”          

Victoria Chomo

FAO Kıdemli Balıkçılık ve Su Ürünleri Uzmanı

Chomo balıkçılık ve su ürünleri sektörünü ilgilendiren önemli ticaret düzenlemelerinin bir bölümünün Dünya Ticaret Örgütü çerçevesinin dışında kaldığını aktarıyor. Bilimsel araştırmalara dayanan gıda güvenliği düzenlemeleri, gönüllü eko-etiketler ve yasadışı, kayıtdışı ve düzenlenmemiş – ya da IUU – balıkçılıkla mücadele etme amacı taşıyan av belgeleme gerekleri, gelişmekte olan ülkelerin ticarete engel olduğunu düşünebileceği piyasa düzenlemelerinin önemli örnekleri.

Avrupa Birliği (AB) dünyanın en büyük deniz ürünleri ithalatçısı. AB genişleme sürecinin hız kazanmasıyla, Batı Balkanlar’daki ülkelerin önemli bir kısmı işleme sektörlerini ve piyasalarını AB katılımı için hazırlamak amacıyla ilgili düzenleme ve politikalarda değişiklikler yapıyor.

Belgrad’da yapılmakta olan çalıştayın da gündeminde olan bu değişiklikler, kalite güven laboratuvarları, gümrük müdürlükleri ve ticari prosedürler gibi kamu hizmetlerinin iyileştirilmesini içerebiliyor.

Chomo, BM 2030 Gündemi’ndeki Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi 14’ün aşırı avlanmanın devam etmesine destek olan balıkçılık sübvansiyonlarını gündeme getirdiğini belirtiyor: “Balık ithal eden ülkelerde av belgelemeyi gerekli kılarak IUU balıkçılık ürünlerinin piyasaya girmesini önleyen ulusal düzenlemelerin uygulanması, önemli sonuçlara yol açmaya başlıyor.” 

Bu hafta yapılmakta olan çalıştayda, balıkçılık işleme sektörünün belli başlı konularıyla ilgili yeni bilgiler sunulacak ve Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkelerinin, özel sektörü desteklemek için uygulayabileceği düzenlemelere dair tavsiyeler geliştirilecek.

Çalıştayın gündeminde aşagıdaki başlıklar yer alıyor:

·         İklim değişikliği ve balık ticaretiyle ilgili sonuçları

·         Balıkçılık ve DTÖ – mevcut ticaret kuralları ve balıkçılık sübvansiyonlarına dair müzakereler

·         AB Ortak Balıkçılık Politikası ve politikanın piyasa sütunu

·         Orta ve Doğu Avrupa bölgesi ticaret genel görünümü

·         FAO FISHSTAT küresel eğilimleri ve Balık Görünüm Modeli projeksiyonları

·         Gıda güvenliği ve kalite onay gerekleri

·         IUU balıkçılıkla mücadele için sertifikasyon ve takip edilebilirlik

·         Norveç perspektifinden deniz ürünleri ticareti

·         Tatlı su ürünleri: tüketici talep ve algıları

·         Balıkçılık için yeşil ve mavi ulusal stratejiler geliştirmek

·         Balık değer zinciri boşluk analizi

·         Depolama ve taşıma – üretimden pazara.

Çalıştayın son gününde katılımcılar Sırbistan’ın Cakak kentinde bulunan, özel sektöre dahil bir balık işleme tesisine çalışma ziyareti gerçekleştirecek.