‘’Amacımız; Herkes İçin Kalite Ve Fiyat İstikrarı’’

Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürü İsmail Kemaloğlu ile sona yaklaşan hububat hasat sezonunu, ithalat yetkisini, lisanlı depoculuğu ve fındığı konuştuk.

Buğdaydan başlayalım, hasat bitti bitiyor, son durum nedir?

Türkiye’de buğday hasadı %95 seviyesine ulaştı. Bu yıl verimin yanında kalitenin de artması memnuniyet verici. Geçen yıla göre %6artışla, ihtiyacımızı karşılayacağını düşündüğümüz 21,8 milyon tonüretim bekliyoruz. Yine geçen yıl %12 sevesinde olan buğday protein değeri %13’eçıktı.

Kalite artışı nasıl sağlandı?

2011 yılında buğdayın fiziksel özelliklerinin yanında kaliteye yani proteine dayalı alıma geçtik. Buğdaya protein analiz sonucuna göre fiyat veriyoruz. İlave fiyat oranlarımız 2011 yılında %3’tüşimdi %7’ye kadar çıktı. Kaliteli üreten daha çok kazanıyor,bu durum üreticimizi teşvik ediyor.

TMO’ya verilen ithalat yetkisi çok tartışılıyor…

Hasat sezonunda ithalat yapılması söz konusu değil.Biz arz-talep dengesine göre piyasayı düzenleyen bir kurumuz. Amacımız; üreticimizin, tüketicimizin mağdur olmaması ve fiyat istikrarının sağlanması. Geçmiş yıllarda da TMO'ya ithalat yetkisi verildi. 2012 yılında verilen yetkiyi kullanmadık. 2014 yılında rekolte çok düşük olmasına rağmen yetkimizin sadece yarısını kullandık. Tek taraflı düşünmemek gerekiyor. Zaman zaman kaliteye bağlı olarak buğday fiyatları artıyor, un ve ekmek fiyatları tartışma konusu oluyor. Sonuçta üreticiyi de, 80 milyon tüketiciyi de düşünmek ve korumak zorundayız.

Kalite ve ithalat noktasında ülkemizin dünya hububat ticaretindeki konumuda önemli…

Çok doğru. Dünya un ve bulgur ihracatında birinci, makarna ihracatında ise ikinciyiz. İrmik ve bisküvi ihracatımızda artıyor.  2016 yılında3,5 milyon ton karşılığı,  1 milyar 78 milyon ABD Doları gelir ile un ihracatında cumhuriyet tarihinin rekorunu kırdık. Makarna, irmik, bulgur ve bisküvi ihracatlarıyla birlikte ülkemiz, 2016 yılında toplam 2,5 milyar ABD Doları tutarında, buğday karşılığı, yaklaşık 7 milyon tonluk buğday mamulleri ihracatı yaptı.Bu başarının artarak devam etmesi gerekiyor.

TMO’nun alım kampanyası nasıl gidiyor?

Bildiğiniz gibi buğday ve arpa hasadı mayıs ayında başladı. Fiyatlar üretici lehine olduğu için hemen fiyat açıklamadık ama 6 Haziran’da üreticimize depolama ve finansman imkanısunmak için emanet alımlara başladık. 12 Temmuz’da da buğday fiyatları açıklandı. Açıklanan buğday fiyatlarına kalitesine göre ekmeklik buğdayda %5, makarnalık buğdayda %7'ye kadar artış uygulanıyor ve ekmeklik buğdaylar ton başına 990 TL'ye, makarnalık buğdaylar ise 1.070 TL'ye kadar satın alınıyor. Bugün itibarıyla üreticilerimizden 1 milyon 800 bin ton buğday alındı ve karşılığında 1 milyar 300 milyon TL ödeme yapıldı. Arpa fiyatlarının istenilen seviyelerde seyretmesi sebebiyle alım fiyatı açıklanmadı. 

Mısır hasadı devam ediyor ve Çeltik sezonu da yaklaşıyor. Hazır mısınız?

Mısır hasadı Çukurova’da 4 Ağustos’ta başladı.TMO olarak üreticilerimize depolama ve finansman imkanı sunmak amacıyla 7 Ağustos 2017 itibarıyla emanet alımlara başladık. Ürününü emanete bırakan üreticilerimizin ürün bedelinin %30’u kadar avans alma veya TMO’nun anlaşmalı olduğu bankalardan kredi kullanma olanağı var.

Çeltikte ise hasat eylül ayının ilk haftası başlayacak. Çeltik alımı ile ilgili de tüm hazırlıklarımız tamam.

Lisanslı depoculuk Türk tarımı için neden önemli?

Lisanslı depoculukla; güvenli, sağlıklı ve sigortalı depo imkânı, arz-talep dengesi ve fiyat istikrarı sağlanıyor. Ürünlerin kalite standartları belirleniyor ve muhafaza kayıpları en aza iniyor. Üreticilerimiz ürünlerini lisanslı depolara bırakırlarsa %2 stopaj, % 2 SGK kesintisi ödemiyorlar. Ayrıca ürünlerini teminat göstererek Tarım Kredi Kooperatifi ya da Ziraat Bankasından % 50 faiz indirimli 9 ay vadeli, diğer bankalardan da sunulan imkanlar çerçevesinde kredi kullanıyorlar.

TMO’nun bu konudaki çalışmaları hangi aşamada?

2005 yılında yürürlüğe giren tarım ürünleri lisanslı depoculuk sistemine TMO olarak hep öncülük ettik. İştirakimiz olan TMO-TOBB Lisanslı Depoculuk A.Ş. 2010 yılında sektörde faaliyete başlayan ilk şirkettir. Bugün ülkemizde hububatta 1 milyon 250 bin ton kapasiteli lisanslı depo var. Ama en az 10 milyon tonluk kapasiteye daha ihtiyacımız var. Lisanslı depoculuk sistemine işlevsellik kazandırmak amacıyla bu alım döneminde 27 lisanslı depoculuk firması ile protokol imzaladık.  Bu depolara stoklanan 550 bin ton hububatın175 bin tonu TMO tarafından Elektronik Ürün Senedi (ELÜS) olarak alındı. Mısır alımları da bu depolar üzerinden yapılacak. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve TMO, cumhuriyet tarihinin en büyük depolama hamlesini başlattı.Gelecek yıl üreticimize ve sanayicimize 10 yıl kiralama garantisi vererek ülkemize yaklaşık 3,3 milyon ton kapasitede modern depolar kazandıracağız. TMO, yeni sistem ile süreç içerisinde depoculuk faaliyetlerini özel sektöre devrederek piyasa düzenleme görevini ELÜS alım ve satımı ile yerine getirecek.

Fındık piyasasına neden müdahale ettiniz? Şu anda hangi noktadayız?

Fındıkta da temel amacımız, istikrarlı bir piyasanın oluşması, üreticimizin pazarlama sorunlarının ortadan kalkması, depolama ve finansman ihtiyaçlarının giderilmesidir. 24 Nisan’dan 31 Temmuz’a kadar üreticimizden 6.400 ton fındık aldık ve karşılığında 63 milyon TL ödedik. Başlayan hasat döneminde de piyasayı yakından takip ediyoruz.